سایت رسمی جماعت دعوت و اصلاح

یکی از مهم‌ترین مسائل فکری و فلسفی زمانه‌ی ما، مسأله‌ی «تکثر ادیان و مذاهب» است که هم اهمیت نظری دارد و هم کاربردی. در گذشته، آشنایی با ادیان دیگر محدود به اطلاعاتی بود که از طریق روحانیان و عالمان دینی به دست می‌آمد، اما امروز به‌واسطه‌ی گسترش ارتباطات و مهاجرت‌ها، افراد به طور مستقیم با تفاوت‌ها و شباهت‌های عمیق میان ادیان آشنا می‌شوند. این تحول، چالشی مهم برای همزیستی مسالمت‌آمیز و اتحاد در برابر رقیبانی چون الحاد ایجاد کرده است.

این مقاله به تحلیل دین به‌عنوان یک نظام جامع معرفتی پرداخته و تبیین می‌کند که دین از دو حوزه متمایز اما مکمل تشکیل شده است: علوم وحیانی و علوم انسانی-تجربی. در این پژوهش، ابتدا دین به‌عنوان یک مجموعه معرفتی تعریف می‌شود که دو منبع اصلی معرفت، یعنی وحی و عقل/تجربه، را در بر می‌گیرد. از سوی دیگر، ویژگی‌ها و کارکردهای هر یک از این دو حوزه بررسی می‌شود: علوم وحیانی که در قالب آموزه‌های دینی و متون مقدس قرار می‌گیرند، به هدایت انسان در ساحت معنوی و اخلاقی پرداخته و در مقابل، علوم انسانی-تجربی که از طریق عقل و تجربه به شناخت طبیعت و جامعه می‌پردازند، به تأمین نیازهای مادی و اجتماعی انسان کمک می‌کنند. مقاله به ارتباط و تعامل این دو حوزه در قالب یک سیستم منسجم می‌پردازد و بر این نکته تأکید دارد که علوم انسانی-تجربی و علوم وحیانی با هم میتوانند نیازهای مادی و معنوی انسان را برآورده کنند و دین مجموعه‌ی کاملی از این دو حوزه است. همچنین، کارآمدی مدل دوحوزه‌ای دین در مواجهه با چالش‌های مدرن مانند اخلاق زیستی، مسائل زیست‌محیطی، و عدالت اجتماعی به‌عنوان یک نظام جامع معرفتی بررسی می‌شود. نهایتاً، مقاله به نقد دیدگاه‌های مخالف که دین را صرفاً وحیانی یا صرفاً انسانی می‌دانند، پرداخته و نشان می‌دهد که تفکیک مطلق این دو حوزه ناکارآمد است.

سپاس و ستایش برای الله پروردگار جهانیان که قرآن را به‌صورت کلامی منظم و مؤلَّف نازل کرد و آنرا به مقتضای مصالح مردم به تفاریق فرو فرستاد و بر دو قسم محکم و متشابه وحی فرمود، کتابی با دلایل روشن و براهین قاطع انشاء نمود که کلید منافع دنیوی و اخروی و معجزه جاویدان نبوی در همه‌‌‌‌‌ی زمانهاست.

در این گفتار، مفاهیمی چون اخلاق دشمنی، مدارا با غیر، اصالت صلح و کرامت انسانی در قرآن بازخوانی می‌شوند. همچنین، به چالش‌هایی مانند ناسخ و منسوخ، فرآیند تکوین ایمان در بستر آزادی، جهاد به‌مثابه پرورش انسان و محدودیت‌های کارآمدی دین در جهان معاصر پرداخته می‌شود. این بررسی نگاهی نو به قلمرو دین در زمانه‌ی اکنون می‌افکند.

پایداری، استقامت و جهاد در راه خدا، ستون‌های محکم ایمان و بندگی‌اند؛ صفاتی که در لحظات دشوار، حقیقت نهفته در قلب‌ها را آشکار می‌سازند و میزان ایمان را به آزمون می‌گذارند. خردمندان و مصلحان، همواره هشدار داده‌اند که مسیر حق، آرام و هموار نخواهد بود؛ بلکه تنها آنان که استوار بمانند، به عزت و سربلندی خواهند رسید. خداوند نیز در کلام خویش، اهل ایمان را به صبر و مبارزه فراخوانده، زیرا که همین صبر و پایداری، رمز پیروزی و رسیدن به رضوان الهی است.

دعوت دینی نباید محدود به مفاهیم انتزاعی و فردی مانند بهشت و جهنم یا مسائل قلبی و بدنی شود، بلکه باید با زندگی اجتماعی، مسائل روز و دردهای واقعی مردم گره بخورد. نویسنده از مبلغ می‌خواهد که مانند پیامبر اسلام عمل کند: تمام‌قد در خدمت دعوت باشد، در همه‌ی محیط‌ها و مجامع حضور فعال داشته باشد و پیام دینی خود را به گونه‌ای مطرح کند که مردم را از رنج‌های اجتماعی، طمع‌ورزی، فساد اخلاقی و ستم نجات دهد. به‌طور خلاصه: دعوت دینی باید آگاهانه، اجتماعی، ریشه‌دار در واقعیت‌های زندگی مردم و در عین حال، از معنویت و آخرت‌گرایی تهی نباشد، بلکه آن را در بستر مشکلات و چالش‌های زمانه تفسیر و عرضه کند.

کودکان امروز در دنیایی رشد می‌کنند که هوش مصنوعی نه یک ابزار، بلکه همراهی دائمی در مسیر یادگیری و شکل‌گیری شخصیت آن‌هاست. این مقاله نگاهی تحلیلی دارد به آینده‌ای که در آن آموزش فردی‌سازی‌شده، فرصت‌های بی‌نظیری خلق می‌کند، اما در دل خود چالش‌هایی پنهان مانند «بابل فیلتر» را نیز می‌پروراند؛ آینده‌ای که بیش از آنچه تصور می‌کنیم، نیازمند تأمل و آمادگی است.

توهین به مقدسات دینی دیگران از مسائل چالش‌برانگیز در جوامع چندفرهنگی است. این مقاله به بررسی حدود اخلاقی چنین رفتاری از منظر فلسفه‌ی اخلاق، آموزه‌های دینی (با تمرکز بر قرآن) و ملاحظات حقوق بشری می‌پردازد. از رهگذر تحلیل آیه‌ی ۱۰۸ سوره‌ی انعام و اصول اخلاقی نظیر «قاعده‌ی زرین»، نشان داده می‌شود که احترام به مقدسات دیگران نه صرفاً یک توصیه‌ی دینی بلکه ضرورتی اخلاقی و اجتماعی در راستای حفظ همزیستی مسالمت‌آمیز است.

معرفت‌شناسی از مهم‌ترین شاخه‌های فلسفه است و به سیاق سایر شاخه‌های آن به‌رغم اینكه در بادی امر به نظر می‌رسد، موضوعی است كه علی‌الاغلب آدمیان از آن مستغنی هستند و حاجتی به آن ندارند، اما با كمی حوصله‌ورزی و مختصر آشنایی با آن روشن می‌شود كه از قضا می‌تواند به دغدغه بسیاری از ما تبدیل شود و مانند هر مساله فكری دیگری مستقیم یا غیرمستقیم با كثیری از وجوه زندگی ما مرتبط شود.

دانیل به همراه استاد برجسته سودانی، عبدالله احمد النعیم، گفت‌وگویی گسترده درباره حقوق بشر، معنویت و عدالت بین‌فرهنگی برگزار کرده است. استاد النعیم، دانشمند بین‌المللی شناخته‌شده در حوزه اسلام و حقوق بشر، به ویژه از دیدگاه‌های بین‌فرهنگی، است و در دوره‌هایی در حقوق بین‌الملل، حقوق تطبیقی، حقوق بشر و حقوق اسلامی تدریس می‌کند. با توجه به نقض‌های فزاینده حقوق بشر در سراسر جهان و ناکامی‌های طولانی‌مدت نهادهای بین‌المللی در مقابله با مصونیت دولت‌ها و شرکت‌ها، چگونه می‌توانیم حفاظت از حقوق بشر را امروز درک کنیم؟ عبدالله با ده‌ها سال تجربه به‌عنوان فعال، دانشمند و فقیه در این زمینه، با استفاده از دیدگاه‌های بین‌فرهنگی و تفکر انتقادی مذهبی، به این سؤال پاسخ می‌دهد.