دهه اول ماه ذی‌الحجه از روزهای بسیار بزرگی است که خداوند متعال آن را بر سایر روزهای سال برتری داده است. در این ایام، اعمال نیک پاداش و ثوابی ویژه دارند. در این مطلب، به فضیلت عمل صالح در دهه اول ذی‌الحجه و اهمیت این روزهای مبارک می‌پردازیم.
دهه اول ذی‌الحجه چیست؟
دهه اول ذی‌الحجه به ده روز آغازین این ماه قمری گفته می‌شود. این روزها بسیار پرفضیلت‌اند و جایگاه ویژه‌ای در دین اسلام دارند. مسلمانان در این ایام تلاش بیشتری برای انجام اعمال نیک می‌کنند. در میان این روزها، روز عرفه نیز قرار دارد که یکی از بهترین روزهای سال است. خداوند در قرآن به این روزها قسم یاد کرده است، آنجا که می‌فرماید:
«وَالْفَجْرِ * وَلَيَالٍ عَشْرٍ» (سوره فجر، آیات ۱–۲)
راز فضیلت دهه اول ذی‌الحجه چیست؟
دهه اول ذی‌الحجه از برترین زمان‌ها برای عبادت و بندگی خداوند است. پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وسلم، فضیلت این ایام و پاداش کارهای نیک در آن را به‌روشنی بیان فرموده‌اند. در حدیثی از ابن‌عباس آمده است که رسول خدا فرمود:
«هیچ روزی نیست که عمل نیک در آن نزد خدا محبوب‌تر از این روزها باشد»، یعنی ده روز اول ذی‌الحجه.
گفتند: حتی جهاد در راه خدا؟
فرمودند: «حتی جهاد در راه خدا، مگر مردی که با مال و جانش بیرون رود و بازنگردد». (صحیح بخاری)
علاوه بر این، این ایام با موسم حج مصادف است، که از بزرگ‌ترین عبادات و از واجبات دینی برای مسلمانان توانمند به شمار می‌رود.
در این دهه، روز عرفه نیز قرار دارد، نهمین روز ماه، که درباره‌اش رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم فرمودند:
«هیچ روزی نیست که خداوند در آن بندگان بیشتری را از آتش نجات دهد، بیش از روز عرفه. و خداوند نزدیک می‌شود و به فرشتگان مباهات می‌کند و می‌فرماید: اینان چه می‌خواهند؟» (صحیح مسلم)
روزه گرفتن در روز عرفه سبب آمرزش گناهان سال گذشته و سال آینده می‌شود، پس باید این روزها را غنیمت شمرد.
اهمیت اعمال نیک در دهه اول ذی‌الحجه
خداوند فرصت‌های معنوی بسیاری در اختیار ما قرار داده و ایام خاصی را برای انجام اعمال صالح برگزیده است. دهه اول ذی‌الحجه از جمله این فرصت‌های طلایی است. قسم خداوند به این روزها در قرآن، گواه روشنی بر عظمت آن‌هاست. در این ایام، پاداش اعمال نیک افزایش می‌یابد و فرصتی بی‌نظیر برای رشد معنوی و تقرب به خداوند فراهم می‌شود. این روزها سکوی پرتابی به‌سوی بهشت‌اند و نباید آن‌ها را از دست داد.
برترین اعمال در دهه اول ذی‌الحجه
در این دهه می‌توان اعمال بسیاری را انجام داد که همگی دارای پاداش و فضیلتی ویژه‌اند. از جمله مهم‌ترین آن‌ها:
۱. توبه‌ی واقعی و تصمیم جدی برای ترک گناه، که بهترین آغاز برای ورود به این روزهای ارزشمند است.
۲. افزایش اعمال نیک مانند صدقه دادن و کمک به نیازمندان.
۳. روزه گرفتن در روزهای این دهه، به‌ویژه روز عرفه.
۴. خواندن قرآن و تأمل در معانی و احکام آن.
۵. ذکر گفتن، تکبیر، تهلیل (لا إله إلا الله) و بزرگداشت شعائر الهی.
این روزها، فرصتی گرانبها برای پالایش روح، تقویت ایمان و بازگشت به سوی خداوند هستند. پس بیایید از دهه اول ذی‌الحجه نهایت بهره را ببریم.
ذکر برتر در دهه‌ی ذی‌الحجه
ذکر ویژه‌ای برای دهه‌ی ذی‌الحجه وجود ندارد، اما می‌توان اذکار زیادی را در این ایام بر زبان آورد؛ چراکه همه‌ی اعمال صالح در ده روز اول ذی‌الحجه مطلوب و مستحب هستند. اما بهترین ذکر در این دهه، ذکری است که پیامبر گرامی‌مان ﷺ بر زبان می‌آوردند؛ ایشان دهه‌ی ذی‌الحجه را با تکبیرات مطلقه استقبال می‌کردند، و از بهترین صیغه‌های تکبیر این است:
«الله أکبر، الله أکبر، الله أکبر، لا إله إلا الله، الله أکبر، الله أکبر، و لله الحمد».
فضیلت روزه در دهه‌ی ذی‌الحجه
روزه از جمله اعمال صالحی است که بسیاری از مسلمانان در دهه‌ی ذی‌الحجه از طریق آن به خداوند نزدیک می‌شوند. در این ایام که انجام اعمال صالح در آن محبوب پروردگار است، روزه بهترین فرصت برای تقرب به اوست. پیامبر گرامی‌مان ﷺ این روزها را روزه می‌گرفتند. حدیثی از حضرت حفصه رضی‌الله‌عنها نقل شده که فرمودند: «چهار چیز بود که پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم هرگز ترک نمی‌کرد: روزه‌ی عاشورا، دهه‌ی ذی‌الحجه، سه روز از هر ماه، و دو رکعت پیش از نماز صبح»؛ این حدیث را احمد، نسائی و ابن‌حبان روایت و تصحیح کرده‌اند.
همچنین روز نهم ذی‌الحجه که روز عرفه است، پاداش و فضیلتی ویژه دارد، چراکه روزه‌ی این روز معادل با دو سال روزه است. از این رو، روزه‌ی این ایام مستحب مؤکد است و سنت پیامبرمان صلی‌الله‌علیه‌وسلم می‌باشد.
صدقه در دهه‌ی ذی‌الحجه
صدقه یکی از مهم‌ترین اعمال نیکی است که باید در آن بسیار کوشید، چراکه پاداش و اثرات بزرگی دارد. صدقه زمان خاصی ندارد، اما ایام و مناسبت‌هایی وجود دارد که دادن صدقه و انجام عبادات در آن‌ها سفارش شده و پاداش ویژه‌ای دارد. از جمله‌ی این زمان‌ها، دهه‌ی ذی‌الحجه است؛ این ایام فرصتی ارزشمند هستند که باید به‌خوبی از آن بهره برد. چراکه صدقه در دهه‌ی ذی‌الحجه بهتر از زمان‌های دیگر است و نزد خداوند محبوب‌تر می‌باشد. پیامبر گرامی‌مان صلی‌الله‌علیه‌وسلم در این ایام ذکر، روزه، صدقه و سایر کارهای نیک را بسیار انجام می‌دادند، و ما نیز باید از ایشان پیروی کرده و در این ایام مبارک تلاش کنیم.
آیات مربوط به دهه‌ی ذی‌الحجه
دهه‌ی ذی‌الحجه از بزرگ‌ترین مناسبت‌ها و ایام مبارکی است که در آیات و احادیث متعددی به آن اشاره شده است، از جمله:
فرمان خداوند متعال:
«وَالفَجرِ وَلَیالٍ عَشرٍ» [فجر: ۱-۲]
و نیز فرموده‌ی او تعالی:
«وَیَذکُرُوا اسمَ اللهِ فی أَیامٍ مَعلُوماتٍ» [حج: ۲۸]
احادیث مربوط به دهه‌ی ذی‌الحجه
دهه‌ی ذی‌الحجه از بهترین روزها و مناسبت‌های دینی مبارک است که در آن پاداش دوچندان می‌شود. احادیثی از پیامبر گرامی‌مان صلی‌الله‌علیه‌وسلم نقل شده است که فضیلت این ایام و پاداش عظیم آن را بیان می‌کنند، از جمله:
از ابن‌عباس رضی‌الله‌عنهما روایت است که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم فرمودند:
«هیچ روزی نیست که عمل صالح در آن نزد خدا محبوب‌تر از این روزها باشد» یعنی روزهای دهه.
گفتند: ای رسول خدا، حتی جهاد در راه خدا؟
فرمود: «حتی جهاد در راه خدا، مگر مردی که با جان و مال خود بیرون رود و هیچ‌چیز از آن بازنگردد».
(روایت بخاری)
و از ابن‌عمر رضی‌الله‌عنه نیز روایت شده که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم فرمودند:
«هیچ روزی بزرگ‌تر و محبوب‌تر برای انجام اعمال نزد خدا از این دهه نیست. پس در این ایام زیاد بگویید: تهلیل (لا إله إلا الله)، تکبیر (الله أکبر) و تحمید (الحمد لله)».
(روایت امام احمد)
فضیلت روز عرفه
روز عرفه، نهمین روز از ماه ذی‌الحجه است و از برترین روزها به‌شمار می‌رود. بر پایه‌ی حدیثی از جابر، پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم فرمودند:
«بهترین روزها، روز عرفه است»
(روایت ابن‌حبان)
ما باید از این روز پر فضیلت بهره‌ی کامل ببریم؛ چراکه روزی با شأن و جایگاه ویژه است. روزه‌ی روز عرفه دو سال گناه را می‌زداید. پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم فرمودند:
«روزه‌ی روز عرفه را امیدوارم که خداوند با آن گناهان سال گذشته و سال آینده را بیامرزد»
(روایت مسلم)
همچنین، این روز، روز آمرزش گناهان و رهایی از آتش جهنم است. پیامبرمان صلی‌الله‌علیه‌وسلم فرمودند:
«هیچ روزی نیست که خداوند در آن بیشتر از روز عرفه بنده‌ای را از آتش جهنم آزاد کند»
(روایت مسلم)
از این‌رو، روز عرفه دارای فضیلتی بسیار بزرگ است و هر مسلمانی باید در این روز تلاش کند و اعمال نیک خود را افزایش دهد تا به رضای خداوند نزدیک‌تر شود.
نظرات