سایت رسمی جماعت دعوت و اصلاح

بسا بسیاری ندانند که شیخ محمد غزالی مصری (1335 ــ 1416هـ ق /1917 ــ 1996م) نخستین کسی است که مفهوم حاکمیت را از دیدگاه شهید سید قطب (1324ــ 1386هــ /1906 ــ 1966م) که در کتاب «معالم فی الطریق» مطرح شده بود، مورد انتقاد قرار داد.

بیداری و پیشرفت این امت، به صحت آموزش و کیفیت پرورش آن بستگی دارد. منهج‌های زمینی و روش‌های بشری هر چقدر هم نیرومند و باتجربه باشد، باز هم برای نیل به کمالات عاجز است و نمی‌تواند با سرشت انسانی سازگاری داشته باشد؛ چرا که این منهج‌ها نمی‌تواند خالی از خواهش‌های نفسانی جاهلانه انسانی باشد یا به دور از دید تنگی باشد که همگام با ضعف مراقبت درونی انسان از خودش می‌آید. این احساس درونی صادقانه (مراقبت) بدون شک برای راهبرد کار آموزش و پرورش تاثیر بسزایی دارد.

یکی از مسائل مهم در میان روشنفکران بازخوانی و خوانش گزاره‌های دین به با عقلانیت مدرن و تناسب این واژه‌ها با زندگی امروزی جامعه‌ی بشری است که گریزی از آن، در این جهان خاکی نیست. خواه یا نا‌خواه، ما در دوران مدرن، در حال تفسیر و تأویل این گزاره‌ها و به‌روزرسانی آن‌ها هستیم که همه‌ی حیات دینی ما دینداران را تحت الشعاع خود قرار داده و به‌ویژه در چندین دهه‌ی اخیر روشنفکرانی با تعاریف خاص خویش از مفاهیم دینی با انگیزه‌ی حفظ گوهر دین، وارد عرصه‌ی نواندیشی در دین شدند که به عبارتی می‌توان آن را اصلاحگری دینی یا احیاگری نام نهاد. 

در گذشته چندین مطلب و کنفرانس در نقد تقسیم‌بندی مناطق توسط امام محمد بن حسن شیبانی (متوفای 187هـ) نگاشته و داشتهام. ایشان سرزمینها را به دو بخش دار الإسلام و دارالحرب تقسیم میکند. سرزمین اسلام نزد وی جایی است که در آن احکام شریعت اسلامی اجرا میگردد، حدود الهی برپاست، مردم از امنیت اسلامی برخوردارند و سروری و رهبری از آن قوانین اسلامی است، بدون توجه به درصد و میزان جمعیت، و انتساب دینی حاکمان.

باید دانست كه برخی از علما در دوران سعید بن مسیب، ابراهیم، زهری، و در زمان مالك و سفیان و هم‌چنین پس از آن‌ها، پرداختن به آرای شخصی (و خوداندیشی و اظهار نظر درباره‌ی مسایل) را ناپسند می‌دانستند و از فتوا دادن و استنباط جز در زمانی كه چاره و گریزی نداشتند، می‌هراسیدند. بلكه توجه و اندیشه‌ی بیش‌تر آنان در آن زمان، روایت احادیث رسول‌خدا-صلّی الله علیه وسلّم- بود.

پیش‌گفتار:

1. از دیدگاه من «ارزش» مجموعه‌ای از تصورات و پندارهاست که بیانگر فهم گروهی افراد در یک زمینه‌ی فرهنگی مشخص در برهه‌ی مشخصی از تاریخ می‌باشد. این تصورات گاه به اخلاق مربوط می‌شود، گاه به حقیقت و گاه به زیبایی. و در سطحی ناخالص‌تر، ارزش‌ها به اقتصاد، سیاست و دیگر عرصه‌های گوناگون هنری، ادبی، نمایشی و ... پیوند دارد.