طبیعت و زندگی نشان داده است که ماهیت زندگی موجودات بر اساس زوج بودن است و در خلقت هر موجود، موجودی مشابه او خلق شده است. انسان نیز در دو جنس زن و مرد آفریده شده که علاوه بر مشابهت‌هایی که این دو جنس باهم دارند، تفات‌هایی نیز دارند که همین تفاوت‌ها باعث جذب آنها به یکدیگر و دوست داشتن هم و مکمل قرار گرفتن برای یکدیگر می‌شود. اکثر انسان ها در زندگیشان، احساس عشق را درک کرده‌اند. تجربه‌ عشق، ارتباطی به فرهنگ و جامعه، جنسیت، سن و سال و حتی مذهب ندارد و انسان‌ها با خصوصیات متفاوت در طی سال ها و قرون مختلف عشق را تجربه کرده‌اند. مسئله‌ای که این مقاله می‌خواهد به آن بپردازد تفاوت بین عاشق شدن مردان و زنان است و اینکه چه علتی باعث این تفاوت و اختلاف می شود. هورمون‌ها و رفتار ما زنان و مردان تفاوت‌های زیادی در رفتار، عملکردها، تفکرات، برنامه‌ریزی‌ها و احساساتشان با هم دارند و ریشه اصلی تمام این تفاوت‌ها را می توان در میزان متفاوت هورمون‌های بدن زن و مرد بدانیم. هورمون‌های مردانه که عمدتاً شامل تستوسترون می‌شوند، هورمون‌های مسبب خشونت هستند و اصولاً مسئول بقای نسل هستند زیرا مرد را وادار به یافتن غذا و مقابله با مهاجمان می‌کند. این هورمون همچنین باعث رشد موی صورت مرد، ریزش مو و طاسی، کلفت شدن صدا و بهبود توانایی ادراک سه بعدی و فضائی می‌گردد. (۱) تستوسترون در پسران نوجوان ۱۵- ۲۰ برابر دختران نوجوان است. در هنگام بلوغ تستوسترون در بدن پسران فوران می کند و ۵٪ چربی و ۴۵٪پروتئین سبب رشد سریع، ناگهانی وچشمگیر او می‌شود. پسران در ورزش سرآمد هستند زیرا هورمون بدنشان نفس عمیق کشیدن را برای آنان میسر می‌سازد و سبب می‌شد اکسیژن‌رسانی از طریق گلبول‌های قرمز در سطحی گسترده انجام گیرد. (۲) استروژن هورمون زنانه ایست که به زن احساس رضایت و نشاط می‌دهد و نقش عمده ای در رفتارهای پرورشی و تدافعی او دارد. هورمون استروژن علاه بر تاثیر آرامش‌بخشی که بر زن دارد، قدرت حافظه را نیز زیاد می‌کند. (۳) پروژسترون هورمون زنانه دیگریست که احساسات مادرانه و پرورنده را در زن ایجاد می‌کند و هدف‌ش تشویق زن برای به دنیا آوردن کودک و پرورش موفق اوست. (۴) هورمون‌های زنانه تاثیرات متفاوتی بر دختران نوجوان دارد. این هورمون‌ها مانند هورمون‌های مردانه عمل نمی‌کنند بلکه در دوره‌های ۲۸ روزه مانند موج بزرگی بدن را فرا می‌گیرند. هورمون‌های زنانه به میزان ۲۶ درصد چربی و ۲۰ درصد پروتئین بدن را افزایش می‌دهند. این افزایش چربی علاه بر فراهم آوردن انرژی اضافه برای شیر دادن، بیمه‌ای در برابر کمبود غذا به شمار می‌آید. (۵) هورمون‌های عاشق می‌دانید کدام هورمون‌ها و مواد شیمیایی بدن، در عاشق شدن انسان دخیل هستند و زمانی که فردی عاشق می شود، فعال می‌شوند؟ شواهد عصب‌شناسی نشان می‌دهد که پدیده عاشق شدن در واقع در اثر یک سری واکنش‌های شیمیایی رخ می‌دهد که در مغز صورت می‌گیرد و باعث واکنش‌های جسمی و ذهنی می‌شود. (۶) ماده شیمیایی که هنگام آزاد شدن در بدن، احساس شعف‌انگیز عشق را ایجاد می‌کند، پی‌ئی‌ای یا فنیل اتیل آمین از گروه آمفیتامین‌هاست که در شکلات یافت می‌شود. البته اثر فنیل اتیل آمین دوام چندانی ندارد و برای اینکه این حالت در فرد بماند به فعالیت‌هایی نیاز است تا دوباره سبب ترشح آن شوند. هنگام بروز عشق دو ماده دیگر هم در خون ترشح می‌شوند؛ اولین ماده آدرنالین است. هنگامی که آدرنالین به خون می‌ریزد باعث تپش قلب، هوشیاری و احساس بزرگی کردن می‌شود و باعث می‌شود در صورتیکه نگاه، خنده یا ژستی از فرد مقابل باعث جذب زن یا مرد شود، شخص احساس ‌کند دلبسته طرف مقابل است. دومین ماده آندورفین است که سامانه ایمنی بدن را تقویت و سرماخوردگی را درمان می‌کند. تمام این عکس‌العمل‌های مثبت نشان می‌دهند که چرا عشاق از کسانیکه عاشق نیستند، سالم‌ترند. (۷) اکسی‌توسین نیز هورمونی است که «بانوی عشق» لقب گرفته است. صدای فرد مورد علاقه، خاطرات شیرین، حتی یک نگاه مهربان باعث ترشح این هورمون در بدن می‌شود. اکسی‌توسین، که عامل انقباض‌های دوره زایمان نیز هست، به مقدار زیادی در اولین رابطه عاشقانه در بدن ترشح می‌شود.وقتی دو نفر به هم وابسته می‌شوند و اعتماد کامل بین‌شان شکل می‌گیرد ترشح این هورمون در بدن آغاز می‌شود و در حقیقت می‌توان گفت این هورمون جزو هورمون‌هایی است که ترشح آنها نه‌ تنها دلایل فیزیولوژیک، بلکه احساسی دارد. اکسی‌توسین باعث وابسته شدن و عشق دو فرد به هم می‌شود و افراد را به داشتن یک زندگی بادوام، رابطه زناشویی مکرر و داشتن فرزند و …. ترغیب می‌کند. در مردان درگیر عشق میزان تستوسترون،‌ کمتر از مردان غیرعاشق است. اما در زنان عاشق میزان این هورمون افزایش می‌یابد که این تغییرات این فرضیه را در بین دانشمندان قوت می‌بخشد که ممکن است عاشق شدن تا حدی تفاوت‌های میان دو جنس را از بین ببرد، یعنی مردان را ملایم‌تر و زنان را تهاجمی‌تر کند. (۸) عاشقان مریخی و ونوسی همانطور که ابتدای بحث مطرح کردیم، ماهیت زندگی بر اساس زوج بودن است و انسانها نیز از دو جنس زن و مرد آفریده شده‌اند که هرچند از نظر سرشت انسانی مساوی هستند اما وجود برخی تفاوت‌ها میان زن و مرد آشکار است که بسیاری از دانشمندان و روان‌شناسان فهرست‌هایی از این تفاوت‌ها ارائه داده‌اند. (۹) برداشت متفاوت از عشق، یکی از تفاوت‌های بین زنان و مردان است. ضرب‌المثل قدیمی‌ای می‌گوید: زن به همان شیوه مرد عشق نمی‌ورزد. نویسندگان و نظریه‌پردازان نیز دراین‌باره سخنانی گفته‌اند؛ برای نمونه بایرون گفته:«عشق یک مشغولیت در زندگی مرد است اما برای یک زن، خود زندگی است.» بالزاک می‌گوید: «در بالاترین سطح زندگی یک مرد، شرف و افتخار وجود دارد و اوج زندگی یک زن، عشق است.» نیچه نیز می‌گوید: «کلمه عشق برای زن و مرد دو مفهوم و معنای متفاوت دارد.» (۱۰) علت این تفاوت را می‌توان در تفاوت هورمونی زن و مرد یافت. می‌گویند عشق یعنی سرگردانی و سرگشتگی و این، به ویژه در مورد آقایان صادق است. به گفته روانشناسان عشق سه مرحله دارد، (۱۱) مرحله اول شهوت است که در هر دو جنس زن و مرد بدلیل وجود هورمون های جنسی استروژن و تستسترون پدید می آید ولی مردان به خاطر فراوانی هورمون تستوسترون به سرعت به مرحله اول عشق راه پید می‌کنند. مرحله بعد که شیفتگی نام دارد همچنان با تستوسترون بالا همراه است که مردان به زحمت می‌توانند بگویند جاده سربالایی یا سرازیری کدام است. اما زنان به علت اینکه تحت تسلط تستوسترون نیستند و از طرفی مراکز احساس و منطق‌شان بهتر با هم مرتبط است به راحتی می‌توانند شریک آینده‌ی خود را ارزیابی و انتخاب کنند. (۱۲) عشق در زندگی زنان نقش نخست را بازی می‌کند و گاهی این عشق آنچنان چیره است که تمام زندگی زن وقف آن می‌گردد درصورتی که مردان کمی هستندکه عشق برایشان چنین جایگاهی داشته باشد. یکی دیگر از عوامل این تفاوت، مخصوصا در نسل‌های قبل، را آموزش و پرورش و روش‌های تربیتی والدین می‌توان عنوان کرد.این عامل در کنار فطرت و غریزه رشد می‌کند و می‌توان گفت در نسل فعلی کمرنگ‌تر شده است. یک پسر بچه همیشه خودش را با پدرش مقایسه می‌کند که شغل و عملکرد اجتماعی دارد، کمتر در خانه است و محبت‌ش با جدیت و سختی است و دختر خودش را با مادرش مقایسه می‌کند که خودش را وقف زندگی و همسر و فرزندانش کرده و محبت بی دریغ و خالصانه به همگی دارد. پی نوشت: ۱- آنچه زنان و مردان نمی‌دانند؛ آلن و بارباراپیز، فصل هفتم، صفحه ۲۴۷ ۲- همان؛ صفحه ۲۳۷ ۳- همان؛ صفحه ۲۴۰ ۴- همان؛ صفحه ۲۴۱ ۵- همان؛ صفحه ۲۳۸ ۶- آنچه زنان و مردان نمی‌دانند؛ آلن و بارباراپیز، فصل هفتم، صفحه ۲۳۸ ۷- آنچه زنان و مردان نمی‌دانند؛ آلن و بارباراپیز، فصل هفتم، صفحه ۲۴۰ ۸- http://fa.parsiteb.com/news.php?nid=13356 9- برای نمونه می‌توان کتاب “روح زن” اثر مادام لمبروزو پزشک و دانشمند ایتالیایی را نام برد که در این کتاب به اسرار درونی زن می‌پردازد و مردان را با عالم درونی زنان آشنا می‌کند. هم‌چنین ویل دورانت در کتاب “لذات فلسفه” فصلی را به این تفاوت‌ها اختصاص داده است. و شهید مطهری نیز در کتاب “نظام حقوق زن در اسلام” بحث گسترده‌ای در این زمینه دارند. ۱۰- معجزه صمیمیت، جلد ۱ صفحه ۴۲ ۱۱- http://shayegaan.blogfa.com/post/49 12- آنچه زنان و مردان نمی‌دانند، صفحه ۳۰۹