نویسندگان: سيد رضا پرتویزاده بنام * دانشیار گروه فقه و حقوق اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: عمومى چکيده مقاله: عليرغم آنکه متجاوز از چندين دهه از پيدايش بيمه و قراردادهای بيمه عمر در ايران میگذرد، اين بخش از قراردادهای بيمه به دلايل فرهنگی، فقهی و حقوقی هنوز جايگاه واقعی خود را در نظام حقوقی و فقهی پيدا نکردهاند و به دليل ارتباط آن با حيات و ممات انسان دارای ماهيت و ويژگی خاص بوده و تفاوت چشمگيری با ساير قراردادهای بيمه دارند. از اينرو مسايل عمده و اساسی حقوقی قراردادهای بيمه عمر عملاً خارج از حوزه قوانين باقی مانده و باعث بروز مشکلات و شبهات فقهی و حقوقی اين قراردادها شده است. فقهای اسلامی درباره ماهيت و مشروعيت بيمه عمر اختلاف دارند؛ بهطوری که بعضی آن را بهطور کلی نامشروع و به مانند قمار و از مصاديق گروبندی و تحدی با قضا و قدر و اکل مال به باطل و عقدی معلق و سفهی و غرری شمردهاند و بعضی ديگر با تطبيق بيمه عمر با تعاون و صلح و جعاله و ضمان و اجاره و وديعه و سلم و هبه و مضاربه آن را مشروع دانسته، با استناد به اصول آزادی وصحت و لزوم قراردادها همه انواع بيمه عمر را پذيرفتهاند. موافقان، اشکالهای ذکر شده برای صحت عقد بيمه را مانند ضمان مالم يجب و غرر و تعليق يا در عقد بيمه وارد نديدهاند و يا مستند آنها را از نظر استدلالی ضعيف يافتهاند. بررسی ادله فقهای مخالف بيمه عمر و پاسخ به آنها ـ که معاملات کنونی بيمه را نامشروع و دارای شبهههايی چون ربا و غرور و جهالت و قمار و رهان و... دانسته و آن را قراردادی فاسد میدانند ـ بسيار اهميت دارد.
نظرات