به تازگی سه کتاب شعر از خانم دکتر روناک صمدی شاعر و نویسنده جوانرودی در حوزه کودکان چاپ و تقدیم به کتابخانه کوردی دیارمان شد.
به بهانه چاپ این سه کتاب از طرف روابط عمومی جماعت دعوت و اصلاح، گفتگوی کوتاهی با خانم دکتر صمدی انجام دادیم که در ادامه خواهد آمد.
خانم دکتر صمدی، دانشآموختۀ دکترای زبان و ادبیات فارسی، مدرس دانشگاه و دبیر دبیرستان و ساکن شهرستان جوانرود می باشد.
خانم دکتر لطفاً توضیحاتی در مورد سه کتاب اخیر بیان کنید.
زندگی هر انسانی، چه پنهان و چه آشکار، در راستای آرزوها و اهدافش در حرکت است. یکی از آرزوهای دیرینهی من از دوران کودکی، نوشتن بود. این حس خوب را مدیون مادرم هستم؛ مادری که با وجود نداشتن سواد خواندن و نوشتن، هر شب برایم قصه میگفت ـ قصههایی که امروز تنها بخشهایی از آنها در خاطرم ماندهاند.
برای حفظ یاد و خاطرهی مادرم، نخستین کتابم را بر اساس یکی از همان داستانهای شبانه نوشتم؛ داستانی که بسیار دوستش داشتم و نامش «دنکه هەناره» بود.
پس از وقفهای چندساله، سه کتاب اخیرم در مهرماه امسال منتشر شدند. این آثار برای گروه سنی کودکان نوشته شده و محتوایی آموزشی، انگیزشی و شاد دارند.
چرا شعر برای کودکان؟
شعر کودکانه برای من نه صرفاً یک قالب ادبی، بلکه پلیست میان خیال و زبان، میان بازی و معنا.
در جهانی که کودکان با تکنولوژی و سرعت احاطه شدهاند، شعر و داستان فرصتیست برای مکث، برای لمس واژهها، برای کشف زیبایی در سادهترین چیزها. شعر میتواند زبان مادری را به بازی بگیرد، آن را زنده نگه دارد، و در دل کودک ریشه بدواند.
چه خلأهایی در این زمینه وجود دارد که شما سراغ سرودن شعر برای کودکان رفتهاید؟
در بسیاری از مناطق کوردنشین، شعر کودکانه به زبان مادری یا بسیار کم است یا از نظر محتوایی با جهان کودک همخوانی ندارد.
خلأهایی که احساس کردم عبارتاند از:
- نبود شعرهایی با تصویرسازی فرهنگ بومی
- کمبود آثار موزون و ساده برای آموزش زبان کوردی به کودکان
- فقدان شعرهایی که همزمان خیالانگیز، آموزشی و عاطفی باشند
این خلأها مرا به نوشتن شعر و داستان کودکانه کشاند؛ با امید به اینکه شعر بتواند هم زبان را زنده نگه دارد و هم تخیل کودک را پرورش دهد.
در چه زمینههای دیگری شعر سرودهاید؟
من در زمینههای مختلفی شعر نوشتهام، از جمله:
- شعرهای فلسفی و هستیشناسانه با رنگ و بوی عرفانی
- شعرهای عاشقانه، عاطفی و خیالبرانگیز
- شعرهایی با مضامین زنانه و تأکید بر جایگاه زن در جامعهای سنتی
- شعرهایی با الهام از طبیعت، اسطوره، و نمادهای فرهنگی کوردی
- شعرهای پرشور و انگیزشی برای وطن
بیشتر اشعارم به زبان کوردی سروده شدهاند و به امید خدا در آیندەای نزدیک به چاپ می رسند.
اما شعر کودکانه برایم تجربهای تازه و پرشور است؛ چون مخاطبش صادقترین و حساسترین انسانها هستند.
وضعیت فرهنگی و ادبی منطقه را چگونه میبینید؟ پتانسیلها و کمبودها؟
منطقهی ما سرشار از ظرفیتهای فرهنگیست:
- زبانهای غنی، از جمله کوردی با شاخههای متعدد و فارسی
- سنتهای شفاهی، موسیقی، و داستانهایی که از گذشتگان سینهبهسینه به ما رسیدهاند
- شاعران و نویسندگان با استعداد، حتی در گروه سنی کودکان و نوجوانان، اما اغلب ناشناخته
اما کمبودهایی نیز وجود دارد:
- نبود نهادهای حمایتی برای نشر و آموزش
- کمبود فضاهای فرهنگی برای کودکان و نوجوانان
- ضعف در پیوند میان نسلها و انتقال میراث ادبی
این شکافها نیازمند توجه جدی و برنامهریزی فرهنگیاند.
ترویج زبان کوردی به عنوان زبان مادری، خاصتاً در بین کودکان و نوجوانان، با چه چالشهایی روبروست؟
چالشها متعددند:
- فشار زبان رسمی و رسانههای غالب
- نبود محتوای جذاب و مناسب برای سنین پایین
- کمبود معلمان آموزشدیده در حوزه زبان مادری
- گاه بیتوجهی خانوادهها به اهمیت زبان مادری
اما با شعر، بازی، موسیقی و داستان میتوان این چالشها را نرم کرد و زبان را به دل کودک بازگرداند.
◾️به نظر شما فعالین فرهنگی و ادبی منطقه در این زمینه چگونه میتوانند بهتر و مفیدتر کار کنند؟
فعالین فرهنگی میتوانند با اقدامات زیر مؤثرتر عمل کنند:
- تولید محتوای خلاقانه و چندرسانهای به زبان مادری
- برگزاری کارگاههای شعر و داستان برای کودکان
- همکاری میان نویسندگان، تصویرگران، و مربیان
- استفاده از فضای مجازی برای ترویج زبان و فرهنگ
- ثبت و بازآفرینی ادبیات شفاهی منطقه
در نهایت، همدلی و همکاری، کلید موفقیت در این زمینه است.
سخن پایانی
شعر برای من نه فقط واژه، که راهیست برای زنده نگهداشتن ریشهها.
اگر کودکی با شنیدن یک شعر لبخند بزند، اگر واژهای کوردی را با عشق تکرار کند،
من به رسالتم نزدیکتر شدهام.
نظرات