در تاریخ تلاوت قرآن نامهایی وجود دارند که نهتنها در حافظهی شنوندگان، بلکه در عمق آیات الهی جا خوش کردهاند. عبدالباسط عبدالصمد یکی از آن نامهاست؛ صدایی که هرگاه طنین میافکند، گویی آسمان به زمین نزدیکتر میشود و قرآن بار دیگر در حال نازل شدن است.
پدر او که اصالتاً کرد زبان بود، در جامعهی قرآنی مصر، فضایی آکنده از معنویت برای فرزند خویش فراهم آورد. همین تربیت سبب شد عبدالباسط در سراسر جهان به عنوان سفیر قرآن شناخته شود و بانی مسلمان شدن صدها قلب حقیقت طلب گردد.
عبدالباسط با تسلط کامل بر قرائتهای هفتگانهی قرآن به قلههای تلاوت دست یافت. آنچه او را از دیگر قاریان متمایز میکرد، نه صرفاً دانش، بلکه ذوق ذاتیاش در رعایت مقامات قرآنی بود. او بدون آموزش رسمی در علم موسیقی، مقامات قرآنی را با فطرتی الهی درک میکرد و حتی مقام بیات را بهگونهای ابداعی در قرائتهایش به کار گرفت؛ گویی نغمهها از درون آیات به حنجرهاش جاری میشدند.
در پایاننامهی کارشناسی ارشد نگارنده که در سال ۱۳۹۴ در دانشگاه خوارزمی تهران به زبان عربی نگاشته شد، صدای عبدالباسط مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که او در انتخاب مقاطع صوتی، بیش از انسجام، به هماهنگی با سیاق و انتقال معنا توجه داشت. صدای او نه فقط زیبا، بلکه معناگرا بود؛ لحنش نه تنها زینت، بلکه ابزار بیان حقیقت بود.
عبدالباسط در تلفظ حروف، سبک کلاسیک را رعایت میکرد و با مهارت در بهکارگیری نشانههای قرائتی، توانست معانی آیات را با دقت و ظرافتی بینظیر منتقل کند. او از لحن برای بیان مضامین آیات بهره میبرد و مقتضای حال را در قرائت بهخوبی رعایت مینمود. صدای او صدای ایمان و حنجره طلایی اش از جنس معنا، اخلاص و نور است وی نه صرفاً یک قاری، بلکه مفسری صوتی برای قرآن است؛ کسی که معنا را با نغمه آمیخت و معانی آیات را در جانها نشاند.
سرانجام این صدای وحیانی در نهم آذرماه سال ۱۳۶۷ هجری شمسی در قاهره خاموش شد؛ اما پژواک آن همچنان در دلهای اهل ایمان زنده است.
در سالگرد وفات این قاری جاودانه، یادش را با عشق و تأمل گرامی میداریم.

نظرات