مساله آزادی برابر و ریشه‌های آن
«ابداع فرد» با عنوان فرعی «ریشه‌های لیبرالیسم غربی» كتابی است از لری سیدنتاپ كه به تازگی ترجمه فارسی آن منتشر شده است. مترجم فارسی این اثر در ابتدای مقدمه خود بر آن می‌نویسد: «عنوان فرعی اثر لری سیدنتاپ - ریشه‌های لیبرالیسم غربی - تا حدی گول‌زننده است؛ او از پشت شیشه كبودِ ایدئولوژی - لیبرالی یا غیره - به تاریخ غرب نظر نكرده است و نیز لیبرالیسمِ او میانه‌ای با آنچه دو دغدغه اقتصاد بازار آزاد و دیگری وسواس مسلط لیبرالی دانسته می‌شود، ندارد؛ یكی دغدغه اقتصاد بازار آزاد و دیگری وسواس فكری اتمیزه كردن فرد و دمیدن در آتش میل شاید بیمارگونه به مقاومت در برابر اشكال گوناگون اجتماع و پا پس كشیدن به نوعی عزلت‌نشینی مدرن. سیدنتاپ این دغدغه‌های امروزی را وسوسه‌هایی می‌داند و حتی در عبارتی تحریك‌آمیز، آنها را بدعت‌هایی در لیبرالیسم تلقی می‌كند كه عادتِ جمع آمدن را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند، عادتی كه برخلاف آنچه انتظار داریم، در بطن تكوین تاریخی لیبرالیسم جا خوش كرده است. به‌زعم سیدنتاپ، وسوسه یا بدعت اول، مطالبه عدالت را محدود می‌كند و لیبرالیسم را به «شكلی خام از فایده‌گرایی» بدل می‌سازد و وسوسه دوم به «بهای روح مدنی و مشاركت سیاسی» تمام می‌شود. بنابراین در همین ابتدا، بهتر است وقتی به واژه لیبرالیسم بر می‌خوریم، دست‌كم بكوشیم نخستین تصوراتی را كه به ذهن متبادر می‌شود، بتارانیم. ذهنی مشحون از مناقشات بر سر دولت رفاه یا بازار آزاد و در كل آنچه عمدتا در طول جنگ سرد و پس از آن، میان فیلسوفان علم مانند پوپر یا اقتصاددانانی همچون هایك در گرفت». لری سیدنتاپ در مقام مورخ اندیشه - و نه فیلسوف علم یا اقتصاددان یا ایدئولوگ - در لیبرالیسم نظر می‌كند و می‌كوشد هسته ارزشی لیبرال را كه به‌زعم او «آزادی برابر» یا برابری اخلاقی است، چونان تاری در پودِ كلان روایتِ خود بِتند. این كتاب از شش بخش كلی تشكیل شده است كه به ترتیب عبارتند از:
1- بخش اول؛ جهان باستان. در این بخش به مباحثی نظیر خانواده باستانی، شهر باستانی و كیهان باستانی اشاره شده و ریشه‌های لیبرالیسم را در این محورها توضیح می‌دهد.
2- بخش دوم؛ انقلاب اخلاقی. در این بخش به ظهور مسیحیت اشاره شده و سرفصل‌های آن عبارتند از: جهان واژگون می‌شود؛ پولس، حقیقت درون؛ برابری اخلاقی، بازتعریف قهرمان‌گرایی، شكل جدید اجتماع؛ رهبانیت، ضعف اراده؛ آگوستین.
3- بخش سوم؛ به سوی ایده قانون بنیادین. در این بخش به مباحثی از قبیل شكل بخشیدن به ایستارها و عادت‌های جدید، تمایز قدرت روحانی از قدرت دنیوی، قواعد بربرها، قانون رومی و شهود مسیحی پرداخته شده است.
4- بخش چهارم؛ اروپا هویتش را می‌یابد. سرفصل‌های این بخش نیز عبارتند از: چرا فئودالیسم، بردگی باستانی را بازتولید نكرد؟، ترویج «صلح خدا»، انقلاب پاپی؛ قانون اساسی برای اروپا، قانون طبیعی و حقوق طبیعی.
5- بخش پنجم؛ مدل جدید حكومت. تمركز و فهم جدید عدالت، دموكراتیزه شدن عقل، گام‌هایی به سوی خلق دولت - ملت و شورش‌های شهری سرفصل‌های این بخش است.
6- بخش ششم؛ درد زایش آزادی مدرن؛ سرفصل‌های این بخش نیز عبارتند از: آرزوهای عامه و راهبان، دفاع از شهود اخلاقی برابری‌خواهانه، پیوند آزادی خدا و آزادی انسان، مبارزه برای حكومت نمایندگی در كلیسا و چشم پوشیدن از رنسانس.
در بخش پایانی (پی‌گفتار) كتاب نیز دو موضوع مورد بررسی قرار گرفته است كه عبارتند از: مسیحیت و سكولاریسم و پی‌نوشت‌ها و كتاب‌شناسی گزیده. «ابداع فرد» با عنوان فرعی «ریشه‌های لیبرالیسم غربی» نوشته لری سیدنتاپ با ترجمه زانیار ابراهیمی توسط انتشارات هرمس در 512 صفحه منتشر شده است كه هم‌اكنون در دسترس علاقه‌مندان به مطالعات تاریخ اندیشه‌های سیاسی قرار دارد.
نظرات