منافع مشترك باعث نزدیكی تركیه و الجزایر شده است؛ اگرچه سیاست‌های اردوغان در آفریقا اغلب خشم الجزایر را برانگیخته است. پایگاه المانیتور در مقاله‌ای اشاره می‌كند كه روابط تركیه و الجزایر طی چند سال گذشته به طرز چشمگیری پیشرفت كرده و به نظر می‌رسد كه منافع مشترك آنها نگرانی الجزایر از بابت سیاست‌های تركیه در آفریقا كه بوی امپریالیسم عثمانی و رقابت با فرانسه را می‌دهد، برطرف كرده است. رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور تركیه طی سفر ۲۱ نوامبر خود به الجزایر، ۱۲ توافقنامه را امضا كرد كه حلقه‌های جدیدی به روابط تركیه با آفریقا افزود. شورای همكاری سطح عالی بین دو كشور به شورای همكاری سطح عالی استراتژیك تغییر نام داد كه نشان‌دهنده تلاش برای مشاركت استراتژیك مستقل از عوامل داخلی و خارجی است.
فرصت‌سازی اردوغان
تلاش‌های الجزایر برای كنارآمدن با میراث حكومت استعماری فرانسه با تاكتیك اردوغان در استفاده از احساسات ضدفرانسوی برای به دست آوردن نفوذ در آفریقا، درهم آمیخته است. لفاظی ضداستعماری اردوغان اغلب حتی برای ذائقه الجزایری‌ها نیز بیش از حد شدید بوده، اما فارغ از آن، عوامل متعدد دیگری باعث نزدیك شدن دو كشور شده است.جاه‌طلبی‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی اردوغان در آفریقا، به الجزایر جایگاهی مركزی در روابط تركیه با این قاره اعطا كرده است.پس از اینكه مراكش، رقیب اصلی الجزیره توانست حمایت امریكا در مناقشه صحرای غربی را با عادی‌سازی روابطش با اسراییل تضمین كند، الجزایر نیز به دنبال مشاركت‌های جدید برای حفظ نفوذ منطقه‌ای خود بوده است. این كشور همچنین با جست‌وجوی روابط نزدیك‌تر با ایتالیا در اروپا، تركیه در حوزه مدیترانه و چین و روسیه در سطح جهانی تلاش كرده تا وابستگی خود به فرانسه كه بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار این كشور است را كاهش دهد.با این حال، نوستالژی امپراتوری عثمانی كه اغلب توسط مقامات تركیه تكرار می‌شود، به گوش الجزایری‌ها خوش نیامده است.
هنگامی كه مكاهیت كوچوكیلماز، سفیر تركیه در الجزایر تصدی مسوولیت جدیدش در این كشور را تحویل گرفت، «تاریخ مشترك باشكوه» را ستود و روابط دوجانبه را به عنوان «دو دولت، یك امت» توصیف كرد.كوچوكیلماز دیپلماتی حرفه‌ای نیست و منصب خود را مدیون حزب عدالت و توسعه است كه سنت‌های قدیمی وزارت خارجه را زیر پا گذاشته است. ممكن است ایده‌آلیسمی كه سفیر به روابط دوجانبه نسبت می‌دهد با موانعی كه عمل‌گرایی اردوغان توانسته از آن عبور كند، تضاد داشته باشد.
احیای رابطه‌ای كه در كما بود
خاطره سخت رویارویی خونین الجزایر با مخالفان اسلام‌گرا در دهه ۱۹۹۰ موجب شده تا الجزایر از رویكردی محتاطانه در ارتباط با تركیه پیروی كند. الجزایری‌ها به سختی می‌توانند نادیده بگیرند كه چگونه تركیه به اسلام‌گرایان منتقد پناه داده است،اما اكنون روند جدیدی در جریان است كه در آن منافع متقابل بر ترس‌ها غلبه دارد. اردوغان روابط را از جایی كه تورگوت اوزال، رییس‌جمهور سابق این كشور متوقف كرد، ادامه می‌دهد. تركیه در سال ۱۹۵۵ به استقلال الجزایر در سازمان ملل رای منفی داد و در سال ۱۹۵۸ نیز رای ممتنع داد و روابط دوجانبه را به كما برد. در آن زمان، اولویت آنكارا پیوستن به جامعه اقتصادی اروپا بود. تا سفر سال ۱۹۸۵ اوزال، الجزایر تركیه را نبخشیده بود.تبون كه در سال ۲۰۱۹ جایگزین عبدالعزیز بوتفلیقه شد، فرصت جدیدی برای اردوغان ایجاد كرد. در سال ۲۰۲۰، آنكارا با استرداد گرمیت بونیره، دستیار فرمانده سابق ارتش الجزایر كه به عنوان «جعبه سیاه» رژیم قدیمی تحت تعقیب بود، راه را برای دوستی هموار كرد.
ترس الجزایر نیز با دور شدن اردوغان از نئوعثمانی‌گرایی كاهش یافته است. مهم‌تر از آن، تنش‌های ایجاد شده بین الجزایر و فرانسه، جریان را به نفع آنكارا تغییر داد. با توجه به نیاز روزافزون دو كشور به یكدیگر، نگرانی‌ها و تردیدها كمرنگ شد. دیدارهای متقابل از سال ۲۰۲۰ نیز به رشد روابط كمك كرد. در حالی كه تبون از حضور در كنفرانس ۲۰۲۱ درباره لیبی در پاریس اجتناب كرد، او دو بار از تركیه دیدن داشته و دو بار در سه سال گذشته نیز میزبان اردوغان بوده است. او در اولین سفر خود به آنكارا در ماه مه ۲۰۲۲، اولین سفر رییس‌جمهوری الجزایری در ۱۷ سال گذشته، ۱۵ توافقنامه امضا كرد. گفتمان مشترك علیه جنگ اسراییل در غزه را می‌توان كاتالیزوری دیگر در روابط دو كشور دانست. هماهنگی در مورد مساله فلسطین ازجمله نكاتی بود كه اردوغان در آخرین مذاكرات دوجانبه بر آن تاكید كرد. در زمینه اقتصادی نیز دو طرف هدف خود را دوبرابر كردن حجم تجارت دوجانبه به ۱۰ میلیارد دلار تعیین كرده‌اند. چشم‌انداز همكاری در زمینه‌های انرژی، صنایع دفاعی و كشاورزی هیجان‌انگیز به نظر می‌رسد. مشاركت بین سوناتراك، شركت دولتی نفت و گاز الجزایر و بوتاس، شركت دولتی گاز تركیه اهمیت بالایی دارد. همچنین تاكنون تركیه شش پهپاد جنگی به الجزایر فروخته است.نزدیكی تركیه و الجزایر می‌تواند تاثیری تسهیل‌كننده یا تسریع‌كننده بر تلاش‌های آنكارا جهت گسترش نفوذ در آفریقا داشته باشد. اما اینكه چگونه می‌تواند بر معادلات منطقه‌ای خود الجزایر تاثیر بگذارد، پاسخ ساده‌ای ندارد.
نظرات