نويسنده: صالحی زاده، هادی مقطع: کارشناسي ارشد رشته گرايش: الهیات، معارف اسلامی وارشاد دانشگاه: امام صادق (ع) استاد راهنما: محمد رضا فاکر استاد مشاور: ابوالفضل میرمحمدی، علیرضا فیض چکيده: هدف از این پژوهش، توضیح و تشریح تقیه به عنوان یک اصل عقلائی مورد استفاده بشر که شرع مقدس اسلام نیز به خاطر وجود موانع و مشکلات فراوان بر سرراه خود برای دعوت به سوی یگانه پرستی و پیشبرد احکام، برآن صحه گذاشته است. همچنین با توجه به اینکه مذهب شیعه اثناعشری به دلیل اینکه خود را عامل و متمسک به آن قرارداده، همواره از سوی مخالفان خود مورد طعن ونکوهش قرار می گیرد. از این رو جهت دفاع از مذهب حق خود و برای نیل به هدف، با استفاده از ادله اربعه به اثثبات حقانیت تشیع در ارتباط با موضوع تقیه پرداخته می شود. تحقیق حاضر، با استفاده از روش کتابخانه ای انجام یافته و مباحث آن در یک مقدمه و سه فصل تنظیم شده است. درمقدمه پایان نامه، نقش شرایط زمانی در شیوه حرکت و دعوت انبیاؤ و نقش ویژه آن در تقیه بیان می شودو مشخص می شود که تقیه در امور سیاسی، نظامی، اجتماعی و حتی در امور دینی تا آنجاکه به احکام منجر نشود، برانبیاء نیز رواست. فصل اول، به مفهوم، اهمیت و فلسفه تقیه می پردازد. به این اساس، منظور از تقیه، حفاظت خود از ضرر دیگری به وسیله موافقت ظاهری با او در گفتار یاعملی است که مخالف حق باشد. بنابراین، می توان گفت که تقیه یک مساله صرفا" مذهبی و اعتقادی نیست بلکه امری است عقلانی، به عبارت دیگر، در مواردی خاص از زندگی بشر، استتار عقلا" لازم است، به همین خاطر است که شرع هم بدان حکم می کند. تقیه عین دینداری است نه برضد آن؛ کسی که تقیه می کند از احکام دین رویگردان نشده، بلکه فقط بخاظر ضرورت به تغییر تاکتیک مبادرت نموده است. تقیه دارای اهدافی است که عبارتند از: جلوگیری از هدر رفتن نیروی انسانی، ایجاد تحبیب و اتحاد در مواردیکه نیاز شدید به وحدت احساس می شودو نهایتا"، جلوگیری از خطرات احتمالی نسبت به دیگران. فصل دوم، به اقسام تقیه اختصاص دارد. از آنجاکه تقیه از عناوینی است که به متقی و متقی منه و متقی فیه اضافه می شود، پس بناچار تقی هم از جنبه ذاتی و هم به حسب اضافه های آن به چند نوع تقسیم می شود. نوع اول تقسیم به حسب ذات تقیه است که به دو نوع خوفیه و مداراتیه تقسیم می شود. نوع دوم تقسیم به حسب اضافاتی است که در عنوان تقیه قابل تصور می باشد. در اینجا، تقیه برحسب متقی، متقی منه و متقی فیه قابل تقسیم به انواع مختلف است. موارد فوق الذکر، تقسیمات عقلی تقیه است. اما در بررسی احادیث به دو نوع تقیه برمی خوریم: تقیه ای که به خودی خود واجب نیست و تقیه ای که خودش وجوب دارد. دیگر علما نیز به نوبه خود اقسامی از تقیه ازائه داده اند که مهمترین آنها عبارتست از : تقیه اکراهیه، تقیه خوفیه، تقیم کتمانیه و تقیه مدارائی ( تحبیبی) سرانجام، فصل پایانی به بررسی تقیه در اسلام و دیگر ادیان و مذاهب می پردازد. براساس نتایج این فصل می توان گفت که هرچند گروهی از غیر مسلمین بر مسلمانها به خاطر رعایت تقیه خرده می گیرند، اما خود آنها هم به صورتهای گوناگون عامل به تقیه اند و حتی بعضا" در کتابهای مذهبی آنها مسطور است . بنابراین، تقیه خاص دین یا مذهب خاصی نیست، بلکه امریست عقلائی که تمام خردمندان عالم از آن استفاده می کنند.