عبدالعزیز مولودی درگذشت نلسون ماندلا، رهبر مبارزات ضد تبعیض نژادی در آفریقا و رهبر معنوی عدم خشونت و گذشت در سراسر جهان، خبری با پوشش گسترده‌ی جهانی بود که نمی‌توان و نمی‌شود از کنار آن بی‌اعتنا رد شد یا آنرا نادیده گرفت. مبارزات یا تلاش‌ها برای عدم خشونت در جهان با شخصیت‌های خود ساخته‌ای عجین است که توانسته‌اند از حصارهای محدود نژادی، مذهبی و زبانی عبور نمایند و بشریت را در مجموع و کلیت خود مورد خطاب قراردهند. اینان اگر چه در جغرافیای خاصی تولد یافته‌اند اما به محدود به آن نبوده و افق دید خود را مسیع‌تر کرده‌اند. بدون شک ماندلا چون اسطوره‌ای برای آشتی و گذشت، برای همه‌ی جهانیان باقی خواهد ماند. مردی که در دامان خشونت و با تجربه‌ی مستقیم خشونت در نظامی مبتنی بر تبعیض متولد شد، بزرگ شد و نزدیک به سه دهه از زندگی خود را در زندان آپارتاید سپری کرد، بعد از به ثمر نشستن تلاش برای رفع تبعیض نژادی، به گونه‌ای عمل کرد و نشان داد که اگر چه در دامان خشونت متولد شد، اما بدون تاثیر از آن، به مظهری برای گذشت و تسامح، عدم خشونت و محبت تبدیل شد. ماندلا رهبری با ویژگی جهان سومی است که اعتبار او، احترام جهان پیشرفته را نیز بدنبال داشت و سر تعظیم در برابر شخصیت و اندیشه‌های والای او فرود آوردند. ماندلا نه تنها در زمینه‌هایی که وصف شد بیادماندنی است، بلکه به عنوان رهبری که می‌توانست تا آخر عمر سیاست و قدرت در آفریقا را در اختیار خود بگیرد، الگویی عملی برای دیگر سیاستمداران جهان شد تا نشان دهد که در مسند قدرت بودن به تنهایی اقتدار مشروع نمی‌آورد و خود در اوج مشروعیت قدرت از تکرار دوره‌ی ریاست جمهوری برای بار دوم صرف نظر کرد. به نظر می‌رسد می‌خواست بگوید که رهبران شایسته و موثر کسانی هستند که کارهای بزرگ تری در سطح جهانی می‌کنند. گسترش ایده‌ی گذشت از یکدیگر- مخصوصا تجربه‌ی بعد از پیروزی بر نژادپرستی در آفریقا- تلاش برای مبارزه با بیماری ایدز در جهان به عنوان دردی مشترک و رنج آور، حمایت معنوی از همه‌ی جنبشهای مدنی مربوط به اقلیت‌های قومی و مذهبی در جهان برخی از کارهایی است که ماندلا بعد از کناره گیری از قدرت انجام داد. به اعتقاد من آنچه که ماندلا را در این موقعیت قرارداد، حسی بود که وی بعد از آزادی از زندان به عنوان مهم‌ترین دست آورد سالهای زندان به دیگران منتقل کرد. این حس، فرارفتن و در واقع فراموش کردن گذشته بود. وی اعلام داشت که گذشته، با همه‌ی تلخی‌ها و مشکلات آن گذشته است. او مرد حال و آینده بود و افق‌های دور را می‌نگریست، از این رو دردهای گذشته هیچوقت وی را وادار نکرد به انتقام گیری از دیگران بیندیشد. در حالی که بسیاری از مشکلات و درگیری‌ها در برخی از کشورهای جهان که ممکن است در سطح جهانی هم بحران بیافریند، ناشی از در گذشته زندگی کردن رهبران سیاسی این کشور‌ها است که نمی‌توانند از دایره‌ی آن خود را رهایی دهند و از این روست که همواره خشونت را در ایده‌ها و آرمانهای خود بازتولید می‌کنند و به آن دامن می‌زنند. تجربه‌ی ماندلا، راهنمایی است برای درک این واقعیت که ماندگاری در خشونت ورزی و انتقام نیست، و از این جهت می‌توان گفت ماندلا مصداق این پیام دینی و اخلاقی است که: «خشونت و دشمنانگی گروهی، شما را از اعتدال و انصاف دور نکند». (سوره‌ی مائده آیه‌ی ۸) امید است که به تاثیر از این اندیشه‌ها، دیگر شاهد آن نباشیم افراد تنها به دلیل اندیشه‌هاشان در حبس باشند یا جانشان را از دست دهند.