عنوان تاریخ
سگ، در نگاه فقه و عرفان
 (صدیق قطبی)		 1397/11/27
زندگانی پیامبر رحمت و مهربانی- پاره‌ی سوّم
 (هادی محمودی)		 1397/11/26
حقّ و دین از نگاه کاک احمد
(عرفان حسین‌پناهی)		 1397/11/24
پایایی و پویایی مقاصد شریعت
گفت‌وگو از: شهر خدا		 1397/11/24
مقاصد شریعت از دیدگاه اصولیون قدیم و پژوهشگران معاصر
 (عثمان عمری- اشنویّه)		 1397/11/21
بررسی کلی نماز و تفسیر سوره فاتحه-پاره‌ی دوّم
 (استاد ناصر سبحانی)		 1397/11/19
بررسی کلی نماز و تفسیر سوره فاتحه-پاره‌ی نخست
 (استاد ناصر سبحانی)		 1397/11/17
زندگانی پیامبر رحمت و مهربانی- پاره‌ی دوّم
 (هادی محمودی)		 1397/11/17
والدین غایب چتر فرزندان یتیم
 (عبدالله کاشفی‌اقدم)		 1397/11/13
برکت عمر
 (وصفی عاشور ابوزید) (ترجمه: اصلاحوب)		 1397/11/11
زندگانی پیامبر رحمت و مهربانی- پاره‌ی نخست
 (هادی محمودی)		 1397/11/09
نوگرایی و واقع‌نگری محمّد اقبال لاهوری
 (عبدالله ادالکوس*) (ترجمه: دکتر عبدالظاهر سلطانی)		 1397/11/07
مروری گذرا بر تحوّلات فکری اخوان‌المسلمین(١٩٦٦ –٢٠٠٠م)
 (دکتر عبدالواحد قادری)		 1397/11/05
زندگانی پیامبر رحمت و مهربانی- پیشگفتار
 (هادی محمودی- تاریخدان و مدرّس دانشگاه)		 1397/11/03
مراعات حقوق شهروندی و اثرات آن در توسعه
 (محمّدنافع علایی‌نیا - کارشناس ارشد مهندسی توسعه‌ی روستایی)		 1397/11/01
دگرپذیری، تسامح و تحمّل در اندیشه
 (عبدالعزیز مولودی)		 1397/10/29
هدف از آفرینش انسان (٢)؛ تبیین مفهوم درست و فراگیر بندگی
 (سرویس دین و دعوت پایگاه‌ اطلاع‌رسانی اصلاح)		 1397/10/27
هدف از آفرينش انسان (١)؛ تبیین مفهوم درست و فراگیر بندگی
 (سرویس دین و دعوت پایگاه‌ اطلاع‌رسانی اصلاح)		 1397/10/25
چرا نیمه‌ی لیوان ما خالی است؟
 (دكتر مصطفی مرادی-متخصّص بهداشت و بیماریهای زنبور عسل)		 1397/10/23
تلقّی اسلامی از عدالت
 (چارلز له گای ایتون (Charles Le Gai Eaton)) (ترجمه: بایزید توحیدیان)		 1397/10/21
خاورمیانه و بحرانِ درون
 (خالد شیخی- سقز)		 1397/10/19
منابع تروریسم را بخشکانیم
 (دکتر احمد ریسونی) (ترجمه: اصلاحوب)		 1397/10/17
پاره‌ای از ویژگی‌های ایمان
 (سرویس دین و دعوت پایگاه‌ اطلاع‌رسانی اصلاح)		 1397/10/15
نگرشی نو به آرای کلامی- فلسفی آیت‌الله مردوخ کردستانی
 (فرزاد حاجی میرزائی- دکترای فلسفه و مدرّس دانشگاه)		 1397/10/14
ایمان به قضا و قدر
 (سرویس دین و دعوت پایگاه‌ اطلاع‌رسانی اصلاح)		 1397/10/12
لزوم دگرپذیری و اصلاح‌طلبی
(مدرک علی عارف – حلبچه)		 1397/10/09
اخلاق
 (محمود محمودی-مریوان)		 1397/10/07
آیات سکینه
 (گردآورنده: سرویس دین و دعوت پایگاه‌ اطلاع‌رسانی اصلاح)		 1397/10/06
اخلاق در بینش اسلامی
 (محمود محمودی- مریوان)		 1397/10/04
از دگر‎پذیری تا دگر‎دوستی
 (دکتر محمود ویسی)		 1397/10/02
سگ، در سه مذهب امامیه، شافعیه و حنبلیه نجاست ذاتی دارد، اما در مذهب مالکیه طاهر است و می‌توان در لباسی که سگ آن را زبان زده نماز خواند. مالکیه تنها قایل به شستشوی ظرفی هستند که سگ آن را زبان زده و این حُکم را هم نه از سرِ نجس دانستن سگ بلکه از روی تعبد و امتثال امر انجام می‌دهند. در مذهب حنفیه نیز سگ، نجاست عینی ندارد و تنها گوشت، آب دهان و غذایِ نیم‌خورده‌ی آن نجس است و موی و پوست سگ، طاهر است. به‌رغم نظرات فقهی موجود، پیامبر خدا با نقل واقعه‌ای برای یاران خویش، ما را به چشم‌انداز دیگری نیز توجه می‌دهد. این حکایت را که در مراجع معتبر حدیثی آمده است از زبان شیرین سعدی بشنویم:
از سال سوّم تا سال پنجم پس از بعثت: از بدو بعثت پيامبر تا سال سوم پس از بعثت كه سه سال دوران آرامش بود؛ پيامبر تنها نزديكان و دوستانش را به به دين اسلام دعوت می‌كرد و حدود ٤٠ نفر به پيامبر بودن او ايمان آوردند و مسلمان گرديدند و در اين دوره سه ساله پيامبر آزار خاصی را از مردم مكه نديد. اما اين شرايط تا پايان سال سوم ادامه داشت و در اين سال بود كه به پيامبر دستور داده شد كه ديگر دعوتش را مخفي نكند و آشكارا مردم را به دين اسلام دعوت كند و از قريش برای پذيرش دين اسلام دعوت نمايد.(فاصدع بما تُؤمر و اعرض عن المشركين انّا كفيناك المستهزئين: پس آنچه را كه بدان مأموری آشكار كن و از مشركان روی بر متاب. ما به تحقيق شرّ ريشخندان را از تو برطرف خواهيم كرد)
دین، معنویت، خوبی و حقّ همگی ریشه‌ای خدایی دارند و خداگونه هستند، به عبارت دیگر حقّ و خوبی یا دین و معنویت جلوه‌هایی از خداوند هستند و هر اندازه به‌سوی این ارزش‌ها رهسپار شویم، به همان اندازه انسانی‌تر می‌شویم و لیاقت محبوبیت باری را پیدا می‌کنیم. کاک احمد دین را در خدمت انسانیت انسان می‌داند از او می‌خوانیم: «دین با معانی مختلفی که دارد و ساده‌ترین معنی‌اش این است: نظام و شریعت و برنامه‌ای که انسانیّت انسان را اداره می‌کند به اعتبار حیات دنیایی انسان.»
اشاره: «مقاصد شریعت» یا «فقه مقاصد شریعت» عنوان بابی است در اصول فقه که به تعلیل‌پذیری یا تعلیل‌ناپذیری احکام شرعی و یا توسّعاً درباب مقاصد و اهداف دین می‌پردازد. بانی و تئوری‌پرداز این نظریه، فقیه مالکی، ابواسحاق شاطبی اندلسی(٧٣٠-٧٩٠ ه.ق) در قرن هشتم هجری است. ماهنامه‌ی «شهر خد»ا، در جهت واکاوی و تبارشناسی این نظریّه، گفت‌وگویی با دکتر وصفی عاشور ابوزید داشته است. اصلاحوب به جهت اهمّیّت موضوع، آنرا عیناً بازنویسی نموده و در اختیار علاقه‌مندان به این مباحث، قرار می‌دهد. دکتر وصفی عاشور ابو زید متولّد ١٩٧٥مصر، متخصّص پژوهش‌های دینی، فقه، اصول فقه و نظریّه‌ی مقاصد است. وی افزون بر اینکه در ده‌ها سمینار علمی- پژوهشی در زمینەی فقه و اصول در سطح جهان مشارکت داشته است، دارای ٢٨ اثر چاپ‌شده است. آنچه در پی می‌آید پاسخ‌های ایشان به پرسش‌های «شهر خد»ا است.
چکیده مقاصد شریعت از جمله موضوعات مهمّی است که در علم اصول فقه از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. چون شارع مقدّس به خاطر حفظ این مقاصد شریعتش را نازل کرده است؛ پس فقیهان مسلمان باید احاطه‌ی کافی بر آن داشته باشند.  فقهای قدیم کما بیش این موضوع را مورد توجّه قرار داده و تقسیم بندی‌های گوناگون برای آن به‌دست داده‌اند. آنان در پژوهش‌‌هایشان بیشتر به عقاید، مسائل بنیادین دین و امور دنیوی توجّه نموده‌اند.
تفسیر سوره حمد ﴿ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ٢﴾ (٢٦): معنای حمد و رب العالمین توضیح داده شد. در این عنوان، پیوند میان آن‌ها شرح داده شده است. هنگامی‌که گفته می‌شود: الحمد للهادی؛ یعنی چون هادی‌ است حمدش می‌کنیم. پس در ﴿ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ٢﴾ دو امر ارزشمند است: یکی این که لفظ الله آورده شده؛ و الله ذاتی‌است که صفات جلال و اکرام دارد؛ پس بی در نظرگرفتنِ یک صفت خاص با همین کلیت و اجمال، مستحق حمد است؛ و در برابرش بایستی موضع حمد گرفت. پس از آن که – به طور عام – استحقاق حمد را برای او بیان کرد، تعبیر رب العالمین آورده می‌شود؛ زیرا گفتیم به هریک از این دو دسته از صفات – جداگانه – نیز حمد تعلق می‌گیرد.
مقدّمه  الحمد لله ربّ العالمين وصلّى الله وبارك على محمّد وعلى آل محمّد. از آن جایی‌که نماز ارزش ویژه دارد، به یاری خدا در باره آن مطالبی را به اختصار بیان کرده‌ایم. با درآمدی بر نماز و تفسیر سوره فاتحه سخن را آغاز نموده‌ایم. تا هنگام شرح فلسفه نماز، بحث‌ها فراوان و از هم گسسته نباشد. می‌دانیم که انسان برای بندگی آفریده شده است: ﴿وَمَا خَلَقۡتُ ٱلۡجِنَّ وَٱلۡإِنسَ إِلَّا لِيَعۡبُدُونِ ٥٦﴾ [الذاريات: ٥٦](١).  بندگی، یعنی فرمان‌برداری بی‌چون و چرا از دین خداوند. دین الهی، مجموعه قانون‌هایی است که انسان را برای به کارگیری درست مظاهر رحمت خداوند در زمینه تزکیه نفس هدایت می‌کند؛ یعنی انسان از لحظه پانهادن به دوران آگاهی تا زمانی‌که می‌میرد، باید در زندگی‌اش از پروردگارش بی‌چون و چرا فرمان‌برداری نماید؛ چون برای این هدف آفریده شده است.
از ٢٥ سالگی تا سال سوم پس از بعثت: همانطور كه قبلاً ذكر گردید دوران حیات محمّد قبل از بعثت از تاریكترین و مبهم‌ترین گوشه‌های تاریخ زندگی این شخصیت است و گزارشات این دوره غیر موثقترین گزارشات در خصوص حیات این شخصیت می‌‌‌‌باشد؛ زیرا تا قبل از اعلام پیامبری توسط او؛ وی تنها یك شخص عادی بوده و همانند همه افراد جامعه زندگی عادی خود را می‌‌‌‌كرده است و در كانون توجه نبوده تا حوادث زندگی‌اش ثبت و ضبط گردد؛ بنا براین حوادثی كه مربوط به پیش از بعثت این شخصیت در كتب مختلف است گاهی روایات متناقضی با هم دارد زیرا براساس منابع بسیار ضعیفی بوده و مورد اتفاق تمامی پ‍ژوهشگران و محققان این حوزه نمی‌باشد.
چکیده: در عصر ارتباطات و گسترش اطلاعات از لحاظ مکانی فاصله به حدّاقل رسیده است امّا از لحاظ روحی و روانی فاصله دوچندان شده است. به طوریکه والدین و فرزندان با هم بیگانه شده‌اند. در دنیای کنونی پیشرفت‌های بشری، ارتباط و روابط بین اعضای خانواده را به صورت کلّی به هم ریخته است. تنها کلماتی که میان آنان ردّ ود و بدل می‌شود در این چند واژه خلاصه و ختم شده است: بله، خیر، نمی‌دانم، چی گفتی؟، برایم از طریق تلگرام بفرست و یا برایم پیامک کن.
 چه بسا انسان‌هایی که عمرهای طولانی داشتند امّا وقتی مرگ صفحه‌ی زندگی‌شان را در هم پیچید، نه کسی از آنان باقی مانده است و نه اثری وجود دارد. چه بسیار دعوتگران و مصلحانی که عمری کوتاه داشتند امّا برکات و تأثیرات آنان به همان دوران اندک زندگی‌شان محدود نمانده است. به سرور آدمیان و حبیب ربّ العالمین محمدّ مصطفی نگاه کنیم که بیست و سه سال از عمر مبارکش در راه دعوت در مکه و مدینه سپری کرد و این دو دوره‌ی کوتاه چهره‌ی زمین را تغییر داد و روند جهان را دگرگون کرد.
لطفاً پیش از مطالعه‌ی نوشتار حاضر، پیشگفتار را مطالعه نمایید. از تولد تا ٢٥ سالگی ١-جهان در بدو ظهور:  در اواسط سده ششم میلادی شخصیتی در عربستان ظهور نمود كه مسیر تاریخ جهان را بكلی دگرگون ساخت؛ این شخص كه محمّد نام داشت در حدود سال ٥٧٠ میلادی در مكه به دنیا آمد؛ بدین جهت لازم است در ابتدا وضعیت جهان آن دوره و همچنین سرزمینی كه وی در آنجا ظهور یافت برسی مختصری گردد تا ابعاد شخصیتی او با توجه به جهان آن زمان بهتر درك گردد. 
به علت وجود عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فکری گوناگون، فهم عربی و اسلامی در طی قرن نوزدهم شاهد تحولات ژرف و تغییرات حادی بوده است و در مجموع به چالش‌های تمدنی و فرهنگی‌ای برمی‌گردد که طرف اروپایی ایجاد کرده است. اندیشه‌ی عربی بدین خاطر از بافت نوینی برخوردار شده و افق دیدش را به سوی طرف مقابل دوخته است، زیرا او را دشمن خویش پنداشته که پایه‌های اجتماعی و فرهنگی‌ اسلامی را تهدید می‌نماید. اندیشه‌ی عربی در پی شیوه‌های تازه‌ای است تا شادابی را به خود برگرداند.
جهان اسلام در نیمه‌ی دوم قرن نوزدهم و ربع اول قرن بیستم میلادی، شاهد تغییراتی بود که بر اندیشه‌ی سیاسی متفکران مسلمان تأثیر بسزایی گذاشت. این تغییرات به ترتیب شامل اندیشه‌ی اصلاح ساختار خلافت، تفکیک دو نهاد خلافت و سلطنت در مجلس ترکیه، الغای خلافت عثمانی، تشکیل نظام‌های مبتنی بر اندیشه‌ی لائیک در ترکیه و... که سبب ایجاد تغییراتی در اندیشه‌ی متفکران مسلمان بود. اگر در ایام حضور دولت عثمانی، اندیشه‌ی اصلاح، ساختار کلّی خلافت را حفظ می‌کرد، دیگر بحث اصلاح مدّنظر نبود، خود اندیشه‌ی سیاسی اسلام مورد سؤال و شک و شبهه بود.
پرداختن به زندگی پیامبر اسلام چه اهمیتی دارد؟ مایکل اچ‌ هارت(Michael H. Hart)؛ فیزیکدان؛ ریاضی دان، دانشمند علوم کامپیوتر، اخترشناس و حقوق دان مشهور آمریکایی در سال ١٩٧٨ كتابی به نام «صد» را منتشر نمود كه در این كتاب به معرفی صد شخصیت برجسته تاریخ بشریت پرداخت كه این كتاب بطور گسترده‌ای مورد قبول متفكرین برجسته آمریكایی و شخصیت‌های معروف دانشگاهی در آمریكا قرار گرفت و همچنین این کتاب با اقبال جهانی مواجه شد به طوریکه به بسیاری از زبان‌های زنده دنیا ترجمه گردید.
امروزه حقوق شهروندی همانند بیشتر حقوقی که از جنبه‌های گوناگون برای انسان قائل می‌شوند، به وفور تکرار می‌گردد و صد البتّه که مراعات حقوق شهروندی از سوی همه‌ی طرفهای ذیربط یکی از مهم‌ترین پایه‌های ایجاد، دوام و قوام یک جامعه سالم و توسعه یافته است، که برای این ادّعا می‌توان در جای خود دلایل لازم را بیان نمود. فلذاست که برای نتیجه‌گیری  نسبی از بحث باید در ابتدا تعریفی از شهروند و حقوق شهروندی ارائه داده و سپس به مبانی آن از دیدگاه مکاتب مختلف اشاره نمود.
مقدّمه: رواداری، تسامح و تحمّل؛ مفاهیمی هستند که مترادف با دگرپذیری یا به تعبیر دیگر، دیگرپذیری بکار برده شده‌اند، این واژه در فهرست لغات معاصر ما، هم از نظر فلسفی و فکری و هم از نظر سیاسی و مذهبی وجود و حضور دارد، اگر چه برخی از آن ممکن است برداشت منفی داشته باشند، ولی در دیدگاه جدید تحمّل و رواداری نه تنها مضمون منفی ندارد بلکه، سبب می‌شود که مردم بتوانند با روشن‌بینی و بی‌غرضی به مسائل بیندیشند و تحمّل عقاید متفاوت دیگران را داشته باشند، ضمن اینکه به فرد کمک می‌کند که توان تفکر درباره‌ی عقاید نو و جدید را داشته باشد، به عبارت دیگر، از تعصّب و انجماد فکری جلوگیری می‌کند.
مفهوم صحیح بندگی و جوانب آن خداوند حکیم ما را آفریده تا وی را با نهایت فروتنی، عشق و علاقه بندگی نماییم؛ بنابراین باید بدانیم که این فرمان‌برداری در چه زمینه‌هایی خواهد بود؟ و کدام یک از جوانب زندگی را تحت پوشش خود قرار می‌دهد؟ در حقیقت پاسخ به این پرسش‌هاست که مفهوم بندگی و وسعت ابعاد آن را برای ما روشن می‌سازد.  فراگیری بندگی در همه‌ی امور دینی  امام ابن‌تیمیه ـ‌ رحمه الله‌ـ در پاسخ به سؤالی پیرامون مفهوم عبادت و شاخه‌های آن می‌فرماید
هدف از آفرينش انسان چرا خداوند انسان را آفريده است؟ هدف از آفرينش وي چيست؟ و بالأخره انسان در اين دنيا چه مسؤوليتى به عهده دارد؟ هر انسانى موظّف است اين سه سؤال را از خود بپرسد و مدتي به پاسخ آن‌ها بينديشد؛ چرا که هرگونه جهل و نادانى ـ هر اندازه بزرگ و داراى عواقبى وخيم باشد ـ شايد قابل عفو و بخشش باشد، اما اگر انسان نسبت به هدف‌آفرينش و مسؤوليت خود و همنوعان‌اش در اين دنيا بى‌اطلاع باشد، قابل چشم‌پوشى نيست. هر آفريننده‌يی راز آفرينش خود را به خوبی می‌داند، پس بايد ما نيز هدف از آفرينش خود را از خدای خالق و مدبّر جويا شويم.
این‌که باید قدر نعمت‌های موجود را دانسته و بر داشته‌های خود راضی و خشنود بود و به خاطر اینهمه نعمت در درگاه خداوند سبحان شاکر بود از صفات پسندیده‌ی انسان است و کمتر فرهنگی است که این جنبه از اخلاق را نپسندد. حتّی یکی از جنبه‌های مهمّ ایمان به خداوند متعال، قدرشناسی نعمتهای او و نگهداری و بهره‌مندی صحیح از آنهاست. از سوی دیگر علاوه بر راضی بودن بر آنچه که در دست داریم، خودداری از حرض و آز و طمع در اندوخته‌های بیشتر، یکی دیگر از جنبه‌های اخلاق پسندیده در اکثر فرهنگها و سنّت‌هاست.
معمولاً به کسانی که درباره‌ی پایه و اساس اسلام تحقیق می‌کنند، گفته می‌شود که اسلام بر اساس «پنج رکن» [شهادتین، نماز، روزه، زکات و حجّ] بنا شده است. این رکن‌ها به ایمان و عمل مرتبط می‌شوند، امّا در یک سطح عمیق‌تر، ممکن است گفته شود که دو رکن بزرگ وجود دارند که از کلّ شاکله‌ی دین حمایت می‌کنند. این دو رکن عبارت است از: صلح و عدالت. واضح است که این دو رکن به یکدیگر مرتبط‌اند؛ زیرا صلح پایدار بدون عدالت نمی‌تواند وجود داشته باشد. خود کلمه‌ی «اسلام» از ریشه‌ی «سلم» به معنی «صلح» گرفته شده است و از آنجایی که دین بر اساس تسلیم کامل در برابر اراده‌ی خداوند است،
خاورمیانه جغرافیای عجیبی است. سرزمینی به شدّت زخم خورده و خسته از جنگ‌های طولانی و گسترده، با ادیانی بزرگ که مدّعی روح صلح‌طلبی، عدالت و امنیّت‌اند. مردمانش به ظاهر بیزار از جنگ و خونریزی، در همان حال به فجیع‌ترین شیوه خونریز، ضدّ هم و قاتل هم‌اند. جزو جهان سوّم و مناطق عقب‌مانده‌ی تاریخ، امّا پر از باورهای پرادعا؛ با ادّعاهای جهانی برای رستگاری جهان و جمهور. پر از باورهایی که بانک عدالت و یکسانیشان گوش فلک را و تاریخ را کر کرده است؛ در همان حال سرشار از عقاید ضدّ یکسانی و ضدانسانی؛ و لبریز از ناسازگاریهای وحشتناک؛ که هر کدام خود را حقّ محض و دیگران را ناحقّ صددرصد می‌دانند.
هرگاه حادثه‌ای که در ردیف جنایات تروریستی است رخ می‌دهد، فریادها بلند می‌شود که منابع تروریسم را بخشکانیم و محیط‌های تروریست‌پرور را نابود کنیم. طبعاً این سخن حقی است اگر از آن اراده‌ی خیر داشته باشند؛ امّا بیشتر اوقات حقی است که با آن اراده‌ی باطل می‌شود. یعنی کسانی تنبیه می‌شوند که دستی در کار نداشته‌اند؛ مصداق این بیت:  گنه کرد در بلخ آهنگری     به شوشتر زدند گردن مسگری اخیراً در مراکش دو گردشگر بی‌گناه خارجی کشته‌ شدند (دانمارکی و نروژی)؛ این دو دختر به شیوه‌ی بسیار ددمنشانه به قتل رسیدند و مردم مراکش این عمل ظالمانه را محکوم کردند و خواستار اعمال شدیدترین مجازات برای عاملان این جنایت شدند.
 از پیامبر - صلّی الله علیه وسلّم-  نقل شده است که:  عن أبی هُرَیرَةَ رضی الله عنهُ: أنَّ رسُولَ اللهِ صلّى الله علیه وسلّم قال: «مَنْ كانَ یؤْمِنُ باللهِ والْیوْمِ الآخِرِ فَلْیقُل خَیراً اَوْ لِیصْمُتْ، ومَنْ كانَ یؤمِنُ باللهِ والْیوْمِ الآخِرِ فَلْیكْرِمْ جارَهُ، ومَنْ كانَ یؤْمِنُ باللهِ والْیوْمِ الآخِرِ فَلْیكْرِمْ ضَیفَهُ.»[١]، «از ابوهریره-رضی الله عنه- روایت شده است كه پیامبر خدا- صلّی الله علیه وسلّم- فرمود: «كسی كه به خدا و روز قیامت ایمان دارد، ‌باید یا سخن نیك بگوید یا ساكت شود؛ و کسی که به خدا و روز قیامت ایمان دارد، باید همسایه‌اش را اکرام کند و کسی که به خدا و روز قیامت ایمان دارد، باید مهمان‌اش را گرامی بدارد.»
چکیده: شیخ محمّد مردوخ مشهور به «آیت‌الله» یکی از بزرگ‌ترین شخصیت‌های علمی- سیاسی سده‌ی اخیر در ایران محسوب می‌شود. نگاهی به آثار و تألیفات این شخصیت در زمینه‌های مختلف و تورق زندگی سیاسی ایشان، مدعای فوق را اثبات می‌کند. اگر از افراط و تفریطی که پیرامون این شخصیت شکل گرفته، بگذریم و نگاهی واقع بینانه به جوانب مختلف زندگیشان داشته باشیم، به این نتیجه می‌رسیم که بررسی ابعاد علمی این بزرگمرد بسیار ضروری است. از این‌رو مؤلّف این جستار به بررسی اندیشه‌ها و نظریات کلامی– فلسفی آیت‌الله مردوخ پرداخته و سیر تکامل و تحول این اندیشه را مورد بررسی، پژوهش و تحلیل قرار داده است.
تعریف قضا و قدر علما، تعاریف متفاوتی از قضا و قدر ارایه کرده‌اند؛ برخی هر دو را یکی دانسته و برخی «قضا» را از «قدر» جدا کرده و برای هر یک تعریفی جداگانه ارایه داده‌اند. در این‌جا تعاریفی را كه از نظر ما دقیق‌تر به نظر می‌رسند ذكر خواهیم كرد: «قضا» یعنی آفرینش موجودات توسط خداوند از روی علم، اراده و توان الهی و «قَدَر» یعنی آگاهی خدای متعال از آن‌چه در آینده برای موجودات پیش می‌آید؛ یعنی قدر با صفت علم خداوند مرتبط است.
جای تأسف فراوان است که امروزه ظلم و استبداد و افراط گری و تروریسم، به نحوی چشمگیر جهان را فرا گرفته است. همچنین جنبش‌های افراط‌گرا، دولتها و کشورهای بسیاری هم با به فراموشی سپردن «قوّه‌ی منطق» و به کاربردن نظام‌های دیکتاتوری و بهره‌برداری از سازوکارهای غیر اخلاقی و بهره گرفتن از قدرت اسلحه و «منطق قوّه» و با اِعمال فشارهای طاقت‌فرسای زندان و شکنجه و ایجاد خفقان، سکّان کشتی جهان را در دست گرفته و آن را به روالی غیر اخلاقی و غیرانسانی و به شیوه‌ای خودخواهانه می‌گردانند و قشر مستضعف و توده‌ی مردم را زیر پای ظلم و استبدادشان له نموده‌اند.
«و إنّک لعلی خُلُق عظیم» «إنّی بُعِثتُ لأُتَمِّمَ مَکارمَ الأخلاق» «أکملُ المؤمنینَ إیماناً أحسنُهُم أخلاقاً».     آن‌چه از یک درخت روی زمین می‌بینیم، همه‌ی درخت نیست و اتفاقاً برابر و شاید بیش‌تر از آن را که ریشه‌های درخت است و در زیر خاک قرار دارند، نمی‌بینیم. انسان نیز شبیه درخت است! ما همدیگر را از روی ظاهرمان می‌شناسیم اما واقعیت این است که تمام وجود ما همین ظاهر نیست و اساساً  ما چیزی غیر از این ظاهر هستیم!
«وقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ آيَةَ مُلْكِهِ أَن يَأْتِيَكُمُ التَّابُوتُ فِيهِ سَكِينَةٌ مِّن رَّبِّكُمْ» [بقره:٢٤٨]  و پيامبرشان بديشان گفت: در حقيقت، نشانه پادشاهى او اين است كه آن صندوق [عهد] كه در آن آرامش خاطرى از جانب پروردگارتان است «ثُمَّ أَنزَلَ اللَّـهُ سَكِينَتَهُ عَلَىٰ رَسُولِهِ وَعَلَى الْمُؤْمِنِينَ» [توبه:٢٦] آنگاه خدا آرامش خود را بر فرستاده خود و بر مؤمنان فرود آورد. «إِذْ يَقُولُ لِصَاحِبِهِ لَا تَحْزَنْ إِنَّ اللَّـهَ مَعَنَا فَأَنزَلَ اللَّـهُ سَكِينَتَهُ عَلَيْهِ وَأَيَّدَهُ بِجُنُودٍ لَّمْ تَرَوْهَا» [توبه:٤٠] آنگاه كه در غار [ثور] بودند، وقتى به همراه خود مى‌گفت: اندوه مدار كه خدا با ماست. پس خدا آرامش خود را بر او فرو فرستاد، و او را با سپاهيانى كه آنها را نمى‌ديديد تأييد كرد.
«اَخلاق» جمع «خُلُق» است. «خَلق» و «خُلُق» هم خانواده‌اند. «خَلق»: ساختار بدنی و «خُلُق»: ساختار روانی انسان است. ساختار بدنی و ساختار روانی، قابل جایگزینی نیستند. ساختار بدنی  را می‌توان آراست و زیبا کرد. هم چنان که ساختار روانی را می‌توان بهتر و متعادل‌تر کرد. در مَثَل همانند سیاه‌پوستی که با شستشو تمیز می‌شود اما رنگ پوستش پا بر جا می‌مانَد! 
دگرپذیری را می‎توان در رتبه‎ی میانی«تحمّل» و «دگردوستی» قرار داد. در ارتباط سنجیده با دیگران، نخستین گام، تحمّل است، گام و مرحله‎ی بعدی پذیرش است و مرتبه‎ی سوّم دوست داشتن. هر کدام از این سه مرحله نشانه‎ها و لوازم خود را دارند. تحمّل، یعنی اینکه با هم کنار بیاییم و هر طور شده «هم‎زیستی» کنیم اگر چه این کنار آمدن تکلّف‎آمیز باشد. تعبیر قرآنی تحمّل، «صبر» است. در موارد متعدّدی اشاره شده است که در برابر دیگران باید رفتار صبورانه داشت:
بیشتر
همزمانی محتوا