دكتۆر عادل باخەوان یەكێكه لەو قەڵەمه ئەكادیمیانەی لەم ساڵانەی دوایدا بەشداری لەبەئەكادیمیكردنو زانستی كردنی قسەكردنی ناوەنده فیكری و رۆشنبیریەكەی كوردستاندا كردووە، یەكێ لەو بوارانەش به نیمچه بەردەوامی و به شێوازی جۆراوجۆرو قسەی لەسەر كردووه و، رای له هەمبەر دەربڕیوە، تەوژمی ئیسلامی و هێزه ئیسلامیەكان بووە. دوایەمین قسەكردنیشی لەم روەو ئەوەی من بینیبێتم بریتی یه ل له چاوپێكەوتنێكی لەسەر ئیسلامیەكان و ناوەڕۆكی پۆست ئیسلامیزمو هەندێ پرسی پەیوەندیدار بەم كایەوه كه له ژمارە(404)ی بەرواری 26/1/2013 ی رۆژنامەی ئاوێنەدا بڵاو بۆتەوە. وه دەینوسێت و دەریدەبڕێتو، له رووێكی تریشەوه به پێوەركردنی هەمان میتۆدی زانستی یه له نوسیندا، كه خۆی به نیمچه بەردەوامی له نوسینەكانیدا جەختی لێدەكاتەوه و، بەشێ له ناوەنده فكری و رۆشنبیریەكەش به فەرامۆشكردنی ئەم میتۆده و، قسەكردنی رۆژنامەوانانه و وەسفی و نامەنهەجی لەسەر پرسه فكریو ئەكادیمیەكان تۆمەتبار دەكات. كه من لەمەدا لەگەڵیدامو پێموایه قسەكردنی نازانستی لەسەر هێز و دیارده و دەركەوتو كێشەكان له ساڵانی رابردوودا، لەگەڵا چەندین شەڕی فكری و سیاسی نەزۆكو وزه به فیڕۆدەردا دەستەویەخەی كردوینەوه و، دەرفەتی زۆریشی لەدەستداوین. كه پێم وایه (د.عادل باخەوان) لەم چاوپێكەوتنەی خۆشیدا كەوتۆته هەمان هەڵەوه و، بەهەر هۆكارێك بێت نەیتوانیوه هەندێ چەمكه بەكارهێنراوەكان به شێوەیەكی چوارچێوەدارو ورد بەوجۆرەی گیانی قسەكردنی زانستی دەیخوازێت بەكار بێنێت. هەڵبەت لەسەرەتاوه دەبێ بڵێین: ( دكتۆر عادل باخەوان) چاوپێكەوتنێكی رۆژنامەوانی ئەنجام داوه و توێژینەوەی زانستی نەنوسیوە. بەڵام لەگەڵا ئەوەشدا ئەو وەك پسپۆڕێكی بواری سیسیۆلۆژیا و ئەكادیمستێك، چاوپێكەوتنەكەی كردووە، نەك رۆژنامەنووسو میدیاكارێك،كەمیش نین ئەو بیرمەند و ئەكادیمستانەی، بەشێ له بیروڕا فكری و زانستیەكانی خۆیان ، له رێی چاوپێكەوتنی رۆژنامه و گۆڤارەكانەوه دەردەبڕن. واته ئەگەر ئێمه داوای مەرجەكانی توێژینەوەی زانستیش له كاك (عادل) نەكەین، (كه نابێت داوای لێ بكرێت)، مافی خۆمانه داوای بەكارهێنانی زانستیانەی چەمك و دەستەواژه بەكارهێنراوەكان و، بەرەنجامگیرییەكانی لێ بكەین. چونكه ئەوەی لێرەدا گرنگه ، تەكنیكی نوسین نیە، بەڵكو میتۆدی تێگەیشتن و وەسفكردنو ناوەڕۆك پێدان و، بەرەنجامگیریەكانە. هەر لەم سۆنگەشەوه پێم وایه كاك(عادل)لەم چاوپێكەوتنەدا له وەسفو ناوەڕۆكپێدانی هەندێ چەمكو دۆخو دیاردەدا، به گوێرەی پێویست مەنهەجی نی یە. گەر به وردیش چاوپێكەوتنەكه بخوێنینەوه هەست به جۆرێ له هەناسەی داوەری رەهاگەرایانه و دژ به یەكی دەكەین. كه هەوڵا دەدەین زۆر به كورتی له خوارەوه سەرنجی خوێنەریان بۆلا رابكێشین. پێم وایه له ئاماژەكردن به سێ كوچكەی شەریعەتو شورا و ئەمریكا له ئیسلامیزمدا وردەكاری پێویستی به خەرجنەداوە، چونكه كلتور( ئەمیر) به شێوەیەكی گشتی تایبەته به بزوتنەوه سەلەفیەكانەوە، كه رەوایەتی خۆیان لەسەر ئیسلامیزمی هاوچەشنی (اخوان) بیناكردبوو . بۆ نمونه كاتێ ئیسلامیزم له سۆدان و (ئێران) دەگاته دەسەڵات، له هیچیاندا میرنشینی دروست نابێت، له سۆدان وڵاتەكه بەرەو سەرۆكایەتی و له ئێرانیشدا له پادشایەتی یەوه بەره و كۆماری دەڕوات، لەگەڵا ئەو تایبەتمەندییەشدا كه بونی رابەر به نیزامەكەی دەبەخشێت، تەنانەت (شورا)ش دەكرێت به كەرەسەی(تأصیل)كردنی میكانیزمه نوێكانی دیموكراسی و له هەمان كاتدا سنورداركردنی كارایی بەشێك لەوان، بەمەش جەوهەری دەوڵەتەكه گۆڕانی زۆری بەسەردا نایەتو ناكامڵی ئەزموونه دیموكمراسیەكەش له سایەی دەوڵەتی ئیسلامی (ئیسلامیزمدا) رەگەكانی وا له دەوڵەتی پاش كۆلۆنیالیزمو، به گشتی قەیرانی دەوڵەتو نەتەوەی نوێو كلتوری سیاسی زاڵی ناوچەكەدا ، چونكه وەنەبێت ئەزموونه عەلمانیەكانی ناوچەكه له پەیوەندی به دیموكراسی یەوه حاڵیان له نموونه ئیسلامی یەكه باشتر بووبێت. بەڵام نامەوێت زۆر لەسەر ئەمه بووەستمو ئەوەی زیاتر جێی بایەخمە، تێگەیشتنی كاك (عادل باخەوان)ه بۆ پۆست ئیسلامیزم، و مۆدێلەكەی له سەر ئاستی دەوڵەتو سیستمدا. كاك عادل باس لەوه دەكات كه پۆست ئیسلامیستەكان له ئێستادا كار بۆ دروست كردنی دەوڵەتی ئیسلامی ناكەن، كه جاران بانگەشەیان بۆ دەكرد و، دەستبەرداری ئەم ئامانجەیان بوون، لەجیاتی ئەوه كار دەكەن بۆ دروستكردنی دەوڵەتێكی ئیسلامی بەو شێوەیەی كه ئێستا له عەرەبستانی سعودیه و قەتەر و كوەێت و ئیماراتو لەم جۆره وڵاتانه هەیە؟! ئەم بۆچوونه بەش بەحاڵی خۆم مایەی سەرسوڕمانێكی گەورەم بوو، چونكه بۆ یەكەم جاره گوێبیستی بۆچونێكی لەو جۆره دەبمو ، زۆریشم حەز دەكرد به بەڵگەوه و له رێی بەڵگه هێنانەوه له ئەدەبیاتی هێزه پۆست ئیسلامیستەكانەوه ، لەوه تێبگەیشتمایه كه كام لەو هێزانه و له كوێ و چۆنا داوایەكی لەم جۆرەی هەیه و ، كەسانێكی وەك ئێمه كه بەدواداچوون بۆ فكر و گۆڕانكاریەكانی ئەم هێزانه و بوارەكه دەكەین، ئاگامان لێ ی نیه ؟ من لێرەدا بۆ بەرچاو روونی زیاتری خوێنەری كورد سەبارەت به دیاریكردنی ناوەڕۆكی پۆست ئیسلامیزم و جیاكردنەوەی له ئیسلامیزم یاخود ئەوەی ناو دەبرێت به ئیسلامی سیاسیو بۆ ئەوەی زۆریش ئەم خوێنەره دور نەخەینەوه ، دووسی پەرەگراف له د.مەریوان وریا قانع لەم بارەیەوه له كتێبی (دین و دنیا) وەردەگرم: مەریوان له پەیوەندی دەستنیشانكردنی ناسنامەی فكری و رێبازی سیاسی پۆست ئیسلامیزم دەنوسێت : ( پۆست ئیسلامیزم ئەو قۆناغەیه كه تیایدا ئیسلام له باتی ئەوەی له شەڕدا بێت لەگەڵا عەلمانیەت و مۆدێرنه و دیموكراسیەتو لێبوردنو قبوڵكردنی ئەوی دی جیاوازدا، بەرەو ئەوه دەڕوات ببێته هاوڕێگا و هاوماڵا و گونجاو لەگەڵا ئەو پێدراوه گرنگەی دونیای هاوچەرخدا) .. لا/96 . ئەم ئیسلامه ئامادەیه لەگەڵا دیموكراسیەتو دابەشكردنی حەقیقەتەكانی بژی، ... دەكرێت پۆست ئیسلامیزم به ئیسلامێكی رۆشنگەر ناوببەین، ئیسلامێك لەگەڵا عەقڵانیەتو، جیاوازیو، ناكۆكیو، یەكسانیو، هاوڵاتی بوونی جیاوازدا بژین) .. لا/97 . بەڵكو ئەگەر سەرنج له بەشی كۆتایی چاوپێكەوتنەكەی (د. عادل باخەوان) خۆشی بدەین كه قسه لەسەر ( یەكگرتوو) و (كۆمەڵا) دەكاتو، به پۆست ئیسلامیزم دەیانناسێنێ و وەسفیان دەكات، هەستدەكەین ناسنامه و ناوەڕۆكێ به پۆست ئیسلامیزم دەدات، تەواو جیاواز لەو بەرەنجامگیرییەی پێی گەیشتووەو ئەو مۆدێله له حوكومڕانی، كه له وڵاتانی ئێستای كەنداودا باڵادەسته و، بەڕێزیان به ئامانجی كۆتایی پۆست ئیسلامی یەكانی لەقەڵەم دەدات.. ئەو لەم بارەوه دەربارەی هەردوو هێزەكه دەڵێت :( چەند لەسەر ئاست سیاسی بیانەوێت كۆمەڵگا دیموكراتیزه بكەن ، ئەوەنده دەیانەوێت له رووی كۆمەڵایەتی یەوه كۆمەڵگا داخراو بێت بەسەر بەها موحافیزەكارەكاندا(. هەروەها باس لەوه دەكات كه ئەوان ئێستا لەناو كێڵگەی دیموكراسیدان، ئەوەش گوزارشته لەو وەرچەرخانه فكرییه سیاسیەی ئیسلامیەكان به خۆیانەوه بینیوە، ئەگەر له سەرەتای نەوەدەكاندا پەرلەمان و دیموكراسی و هەڵبژاردن (شرك) و (كوفر) و تاغوت بوبێت، له دوای (2005)ەوه بریتیه له مینبەرێكی ئازاد بۆ گوزارشت كردن له فكر و بەرژەوەندییەكانی خەڵكی.( (ئێمه ئەگەر بڵێین كۆمەڵا بزوتنەوەیەكی ئیسلامیه هەڵەین، چونكه لەناو ئیسلامیزمدا دیموكراسی و هەڵبژاردنو نوێنەرایەتی كردنی بەرژەوەندی خەڵك جێگای نابێتەوه ( ئیسلامیەكان لێره نین بۆ ئەوەی ئاین فەرز بكەن بەسەر دەسەڵاتدا، ئەوان لێرەن بۆ ئەوەی بەشداری پرۆسەیەكی سیاسی بكەن(. ئایا ئەم وەسف كردنه بۆ رۆڵی ئیسلامی یەكان و، ئەو گۆڕانكاری یەی بەسەریاندا هاتووە، ئەو بەرەنجامگیرییه هەڵناوەشێنێتەوە؟، كه پێی وایه عەوداڵی دوای مۆدێلی خەلیجی دەسەڵات و دەوڵەتن و، تێگەیشتنیان بۆ ئیسلامی بوونی دەوڵەت له قۆناغی پۆست ئیسلامیزمدا به سعودی كردنو خەلیجی كردنی سیستمی سیاسی یە؟ ئایه به گوێرەی ئەو پەرەگرافانەی له د. مەریوانو خودی كاك عادل وەرمانگرتن، جەوهەری پۆست ئیسلامیزم یەكسان نابێت به گواستنەوەی ئیسلامی یەكان له فۆرمی كۆمەڵەیەكی دینی سیاسیەوه بۆ پارتێكی سیاسی هاوچەرخ،به پاشخان و هەناسەیەكی ئیسلامییەوە؟ پارتێك بەهاكانی دیموكراسی و، سەرەتای هاوڵاتێتی یەكسانو، جیاوازییەكانو، مۆدێرنەی قبوڵا كردووە؟ .ئەگەر نوێبوونەوەی سیاسی و وەلانانی سەپاندنی شەریعەتو، حوكمی ئایدۆلۆژیا و، قبوڵكردنی دەوڵەت وەك چوارچێوەیەك بۆ بەیەكەوه ژیانی ئاشتیخوازانه و ، به دیموكراتیزەبوونو، تەرحكردنی بەرنامەی سیاسی بۆ بەدەست هێنانی متمانەی هاوڵاتیان و ، دەسەڵات بەدەستەوەگرتن و ، چونه كێبڕكێوه لەگەڵا هێزەكانی ترو، رێكەوتن لەسەر دەستورێكی مەدەنی سازان لەسەركراوی هاوچەرخو، بەكارهێنانی تەكتیكه نوێیەكانی كاری سیاسی، له گرنگترین سیما و ناسێنەرەوەكانی مۆدێلی پۆست ئیسلامیزم بن، ئایه دەكرێت ئامانجی كۆتایی ئەم هێزانه به هەوڵدان بۆ دروستكردنی دەوڵەتێكی ئیسلامی هاوشێوەی ئەوەی ئێستا له خەلیجدا له ئارادایه له قەڵەم بدەین؟ له روویەكی ترەوه ئێمه هەموو دەزانین كە(سعودیە) وەك هێزی گەوره و نوێنەری مۆدێلی سەلەفیەتخوازی خەلیج، مۆدیلێكی ئیسلامی تایبەت به خۆی هەیه ، كه ئەویش به وەهابیەت یاخود سەلەفیەت ناسراوه و ، كاك عادل خۆشی ئەمه باش دەزانێت. ئەم مۆدیله له ئیسلامی كه خولگەی كاركردنی له روی سیاسیەوه دەستەبەر كردنی گوێڕایەڵی هاوڵاتیانه بۆ دەسەڵاتی میر و پاشاكان و به حەرامدانانی هەموو جۆرەكانی ناڕەزایەتی و شۆڕشه دژیان، به نیمچه بەردەوامی له سەنگەری دژایەتی( ئسلامیزم)و (پۆست ئیسلامیزمدا)بووە. به سەرنجدان له واقیعی سیاسەته مەیدانیەكانوـ هەڵوێستی فەرمی سعودیه و، زۆربەی دەوڵەتەكانی كەنداویش ئەگەر (پۆست ئیسلامیزم) بانگەشه بۆ نمونەكەی ئەوان بكاتو، ئامانجی كۆتایی دامەزراندنی دەوڵەتێكی هاوشێوەی ئەوان بێت، ئەی دەبێت لەبەرچی له سعودیه و زۆر بەی ئەو وڵاتانەدا، چالاكی ئەو هێزانه قەدەغه بكرێتو ، له رێی دامەزراوەی ئاینی رەسمیشەوه هەندێ جار به (خوارج)ی سەردەم و دەرچوو له رێگای راست ئیسلامی تۆمەتبار بكرێن؟. بۆ دەبێت له هەر شوێنێك ، بەتایبەتیش له وڵاتانی عەرەبیدا،هێزێكی پۆست ئیسلامیزم به دەسەڵات بگات، سعودیه و ئیمارات و كوێت و بەحرەین، نەك هەر دژایەتی بكەن، بەڵكو هەوڵی روخاندنی بدەنو، پشتیوانی له كودەتا دژی بكەنو، ئاماده بن ملیارەها دۆلار لەم پێناوەدا خەرج بكەن هەروەك له میسردا بینیمان؟ ئەگەر سعودیه بزانێت(اخوان)ەكان له میسر نمونەكەی ئەوان دووباره دەكەنەوه ، چی پاڵی پێوه دەنێت بەو شێوه تونده دژایەتیان بكاتو پشتیوانی بێ درێغ له نەیارەكانیان بكات ؟ ئایه ئەگەر هێزه پۆست ئیسلامیەكانو لەوانەش(اخوان)، كه دكتۆر عادل به هێزێكی پۆست ئیسلامیزم وەسفی دەكات ، بتوانن و بۆیان بكرێت هەوڵی گۆڕینی ئەو سیستمانه نادەن. بۆیه مۆدیلی سعودی و خەلیجی نەك هەر مۆدیلی دڵخوازی هێزه پۆست ئیسلامیستەكان نیە، بەڵكو دوو مۆدیلی دژ بەیەكن و ، دوژمنایەتی سەرسەختانەی سعودیه و ئیمارات و زۆربەی خەلیجیش له دەرك كردن بەم راستیەوه سەرچاوه دەگرێت. وڵاتانی كەنداو بەڕاشكاوانەش به ئەمریكایان وتووه (ئەو دیموكراسیەمان ناوێتكه ئیسلامیەكانمان بۆ بێنێته پێشەوه . ( هاوڵاتی ژمارە/1206 له 19/12/2013( ئەوان دەزانن گەورەترین هەڕەشه بۆ سەر دواڕۆژی سیستمەكانیان ، لەم قۆناغەدا پۆست ئیسلامی یەكان پێكی دەهێنن، چونكه به خستنه رووی مۆدیلێكی جیاواز له ئیسلامی، كه له سەر بناغەی (گوێ رایەڵی) بەو جۆرەی وەهابیەتو سەلەفیەتگەرایی تەقلیدی بانگەشەی بۆ دەكات ، دانەمەزراوەو باوەڕی به ریفۆرمو شۆڕشو بەشداری هاوڵاتی هەیە. پرسیار دەخەنه سەر مۆدێله ئیسلامیەكەی ئەوان ، كه بەشی له رەوایەتی سیاسیان لەوێوه وەردەگرن، قبوڵا كردنی ئەم هێزه بۆ دیموكراسی و به تەبا نیشاندانی لەكەڵا ئیسلامیشدا، رەهەندێكی تری هەڕەشه بۆ سەر مۆدیلەكەی ئەوان بەرجەسته دەكات چونكه بڕوایان به ژیانی پەرلەمانی و، هەڵبژاردنو، بەشداری هاوڵاتیانو، ئازادی سیاسی و حزبیو، ئاڵوگۆڕی دەسەڵات نیە. به كورتی جەوهەری(پۆست ئیسلامیزم) هەوڵدانه بۆ رێكەوتن لەگەڵا هێزەكانی تری كۆمەڵگا (عەلمانیەكان) لەسەر سیستمی سیاسی، كه تیایدا شەریعەتی ئیسلام مامەڵەی (قانون)ی لەگەڵا نەكرێت، بەڵكو ببێته سەرچاوەی یاسا و ، پارێزگاری له ناسنامەی ئیسلامی و ، مافو ئازادی یه گشتی یەكانو، دیموكراسی بوونی میكانیزمەكانو فەزای كاركردنی سیستم و كۆمەڵگای سیاسی بكرێتو، بەمەش هیچ ئایدۆلۆژیایەك دەوڵەت داگیر نەكات.وه دیموكراسی ئامانجی سیاسی هاوبەشی سەرجەم تەوژمەكان بێتوـ ئەخلاقی دینی نەسەپێنرێو ، له هەمان كاتدا دژایەتی نەكرێت، بەمەش بەیەكەوه ژیانی ئاشتیخوازانەی نێوان تەوژمو هێزه سیاسیه جیوازەكانی كۆمەڵگا بێته دیو، كۆمەڵگا ئیسلامیەكان له بازنەی داخراوی ئەو ململانێ و دوالیزمه خنكێنەرانه بێنه دەرێ، كه دەیان ساڵه بەدەستیەوه دەناڵێننو، له قۆناغی ئاڵەگۆڕی سیستمەوه بگوازنەوه بۆ دیموكراسی و ئاڵوگۆڕی ئاشتیانەی دەسەڵات ، له چوارچێوەی رێكەوتن لەسەر ناسنامەی دەوڵەتو پایەكانی سیستمی سیاسی، كه له دەستورێكی مەدەنی(توافق)یدا خۆی دەبینێتەوە. بەمەش هێزه ئیسلامی یەكان ، دەبنه بەشێكی گرنگی كێڵگەی دیموكراسی و ، ژیانی سیاسی و، له رێی دەستكەوته سیاسی و ئابوری و مادیەكانیشەوه هەوڵی بەهێزكردنی رەوایەتی و پێگه و ئایندەی سیاسی خۆیان دەدەن . پێشم وایه بەم بیركردنەوەیەیان دەتوانن رۆڵێكی گرنگ له ئێستا و دواڕۆژی ناوچەكەدا بگێڕن، به حوكمی ئەوەی دەتوانن لەگەڵا لەخۆگرتنی بەهاكانی دیموكراسی فۆرمێكی چارەسەریش بۆ قەیرانی ناسنامه پێشكەش بكەن. جگه لەم بەشەی چاوپێكەوتنەی (د. عادل) هەندێ داوەریكردنو حوكومدانی تریشی بەسەر هێزه پۆست ئیسلامیەكاندا له ناوچەكه و هەرێمیشدا جێگای دووباره هەڵسەنگاندنەوه و پرسیار لێكردنه . چونكه وەك لەسەرەتاشەوه وتمان تا رادەیەك رەهایگەری پێوه دیاره و ئەوەش له رۆحی قسەكردنێكی زانستی دووری دەخاتەوە، لەم روەشەوه حەز دەكەم لەسەر ئەم خاڵانەی خوارەوه كەمێك هەڵوێسته بكەین: یەكەم : له وەڵامی پرسارێكدا كه دەڵێت له كاتێكدا ئەوان به دوای حاكمیەتی شەریعەتەوه نین ئەی بۆچی شكست دەخۆن؟ (د.عادل) له وەڵامدا دەڵێت: (شكستەكەیان خواردووه و دەمێكه ، ئەوه مورسی لەسەر دەسەڵات لابرا و ، غەنوشی سبەی لادەبرێتو، دوو سبەی(احتمالە) عەدالەو تەنمیەش له توركیا لا ببرێت، سێ سبەی عەدالەو تەنمیه له مەغریب كه ئێستا حكومەتیان دروست كردووه . دواتر به هێنانەوەی نمونه لەسەر پۆست ئیسلامی یەكانی كوردستان كوردستان باس لەوه دەكات، كه ئەمان لەسەر ئاستی سیاسی دەكرێت شكست بهێنن، بەڵام لەسەر ئاستی كۆمەڵایەتی گەورەترین سەركەوتنیان بەدەست هێناوە). با سەرەتا شكسته گریمانكراوەكەی پۆست ئیسلامیەكان له كایەی سیاسیدا وەربگرینو، ئەم پرسیارانه بكەین: ئایه ئێمه لێرەدا له چوارچێوەی دۆخێكی دیموكراسیدا قسه دەكەینو شكستو، سەركەوتنەكان دەبەستینەوه به میكانیزم و بەهاكانی دیموكراسی یەوە، یاخود باس له دۆخێكی تر دەكەین؟ ئەگەر باس له دیموكراسی ومیكانیزمو بەهاكانی بێت ئەوا مەسەلەكه ئاسایی دەبێتو هێزی لەم هەڵبژاردنەدا دەدۆڕێتو له یەكێكی دیدا دەیباتەوە. هەروەها ئەو پرسیارەش رەوایه كه دەڵێت : داخۆ له میسر شكستیان پێهێنرا یاخود شكستیان خوارد؟ دیاره كاك عادل هەر خۆشی (لابران) بەكار دێنێ ، كه بۆن و بەرامەكەی سەر به فەزایەكی نادیموكراسی یه و لابردنیش له رێی كۆدەتای سەربازی به هاوپەیمانی پاشماوەكانی رژێمی پێشو و چەندین هێزی دەرەكی و كەمینەیەكی سیاسی، كه له سێ هەڵبژاردندا دۆڕاندبوی، پێم وایه به واتا دیموكراسیەكەی نابێته شكست، بەڵكو شكستی ئەخلاقی راستەقینه ئەو هێزانه خواردوویانه كه پەلكێشی سوپایان بۆ ناو كایەی سیاسی كردۆتەوه و ، پشتیوانی له كودەتای سەربازی دەكەنو له بەرامبەر زیاتر له (3000)سێهەزار كوژراو و دەیان هەزار زیندانی سیاسی دا بێدەنگن. ئەمه بێ ئەوەی مانای ئەوه بێت (اخوان)ەكان هەڵه و كێشەی كەم ئەزموونی سیاسیان نەبووە؟ به واتایەكی تر ، ئایه پرۆژەكەیان شكستی خواردووه یاخود(اداو)ی سیاسیان له رووی شارەزایی و تەكنیكی كاركردنەوه كەم و كورتی هەبووە؟ ئایا شكست خواردن له هەڵبژاردنێكدا، كه تاكو ئێستا له هەڵبژاردندا جگه له كوردستان كه كەمینەن و ئەویش هۆكاری خۆی هەیە) به پێوەره دیموكراسی یەكان دەرچوونه له مێژوو، واته شكستهێنانێكه هێزەكان فڕێ دەداته دەرەوەی مێژوەوە، یاخود ئەگەری ئەوه هەیه له ڕێی به خۆداچونەوه و دووباره خۆ ئامادەكردنەوه هێزه شكست خواردووەكه ، هەستێتەوه و سەركەوتن تۆمار بكاتەوه و بگاتەوه به دەسەڵات بەو جۆرەی له وڵاته دیموكراسیەكاندا دەیبینین؟ لەلایەكی ترەوەبەڵگه چی یه ئەم هێزانه به گوێرەی پشبینی یەكان كات عادل یەك له دوای یەك شكست دەهێنن؟ وه ئایه ئەگەر شكستیان هێنا له بەرەنجامی پاشەكشه دیموكراسی و گەلەكۆمەكی دەرەكی و، له پێشینه دانانی شەڕی عەلمانی لەلایەن هێزه عەلمانیەكان و، هاوپەیمانێتی لەگەڵا لایەنگرانی رژێمی پێشوەوه دەبێت، یان بەپێچەوانەوه لەبەر خراپی (اداویان) یان؟. ئایه ئەگەر ئەمانه شكستیان خوارد، له ئێستای دیمەنی سیاسی وڵاتانی ناوچەكەدا، جێگرەوه و هێزه ركابەرەكانیان لەوان دیموكراسی تر و، پاكتر و، دڵسۆزتر و بەتواناتر دەبن؟ . یاخود مەسەلەكه تەنها ئەوەیه گرنگ ئەوەیه پۆست ئیسلامیەكان له حوكومدا نەمێنن؟ .. ئیتر چی دەبێت گرنگ نیە، هەروەك له میسر بینیمان؟ .. بەدیلی پارتی دادو گەشەپێدانی توركیا كێنو سیاسەته ئابوریەكانیان و، سیاسەتی دەرەكیو، هەڵوێستیان بەرامبەر كرانەوەی دیموكراسی و، چارەسەری كێشەكانی وڵاتەكەیانو، لەوانەش كێشەی كورد چی یە؟ . تەنانەت سەبارەت به كوردستانیش، پێم وایه رەوایه بپرسین ئەگەر پۆست ئیسلامی یەكانی كوردستان سەركەوتوو بووبن له به ئیسلامی كردنو موحافیزەكردنی فەزای گشتی كۆمەڵگا هەروەك كاك عادل دەڵێت ، داخۆ چ رێگری یەك هەیه له قۆناغی داهاتوودا، ئەم هێزانه بتوانن دەستكاری شێوازی كاری خۆیان بكەنو ، فەزای سیاسی كوردستانیش كراوەتر بێتو، بەشی لەو رێگریانەی ئێستا لەبەر دەمیاندایه نەمێننو، ئەو ژینگه مەحافیزكاره یەم هێزه سیاسیانه له خۆ بگرێت؟ مەگەر ژینگەیەكی موحافیزكاری كۆمەڵایەتی بنەڕەت تیایدا پشتیوانی له هێزێكی سیاسی دیموكراسی موحافیزەكار نیە؟ دووەم : پێم وایه پەلەكردنو دژ به یەكیەكی تری كاك (عادل)، له باسی كاریگەری پۆست ئیسلامی یەكانی كوردستان بەسەر كۆمەڵگادایە. ئەو جگه لەوەی هەندێ زیادەڕەوی دەكات له وێناكردنی فەزای كۆمەڵگای كوردیو، كاریگەری ئیسلامی یەكان بەسەریەوه و، مەسەلەكه دەگەیەنێته نوێژی جەماعەت كردن له مەكتەبی سیاسی یەكێتیدا ، ئەم رووەی كاریگەری ئیسلامی یەكان به ترسناك دەبینێتو، پێی وایه كه ئیسلامی یەكان لەم رووەوه كۆنتزەرڤاتیزم و كۆنەپەرستن!! هەروەك دەڵێت: (ئەمان چالاكن لەوەی كه كۆمەڵگای كوردی ئێمه بكەنه لاشەیەكی درێژكراوەی مزگەوتێكی گەوره و تێیدا ئازادی بوونی نابێت) . سەبارەت بەم داوەری كردنەشی سەرنجی خوێنەران بۆ چەند خاڵێك رادەكێشم لەوانەش: 1ـ یەكسان كردنی كۆنتزەر ڤاتیزم به كۆنەپەرستی له رووی زانستی یەوه مایەی لەسەر وەستانه و، بەكارهێنانی كۆنترڤاتیزم بەم ناوەڕۆكه هێندەی دەمانگێڕێتەوه بۆ مامەڵەی ماركسیزمی باو له ناوەنده فكری و سیاسیەكەی رابردووی كوردستاندا، بەو ئەندازه له كۆنتزەرڤاتیزم وەك قوتابخانەیەكی فكری و سیاسی له سەدەی بیستەمدا نزیكمان ناكاتەوه ( خوێنەر دەتوانێ لەم روەوه بگەڕێتەوه بۆ كتێبەكەی د. حسن بەشیر لەمەڕ لیبرالیزم و موحافیزەكاری كه لەم دواییانەدا كراویشه به كوردی ). 2ـ كاك عادل خۆی هەروك پێشتر ئاماژەمان پێدەكات، وا وەسفی پۆست ئیسلامی یەكانی كوردستان دەكات كه هاتونەته ناو كێڵگەی دیموكراسی و وازیان له سەپاندنی ئاین بەسەر دەسەڵاتدا هێناوە، ئەگەر مەسەلەكه بەو جۆره بێت كه خۆی دەیڵێت ، داخۆ له رووی لۆژیكی یەوه گونجاوه هێزێك بڕوای به دیموكراسی هەبێتو وازی له سەپاندنی ئاین بەسەر دەسەڵاتدا هێنابێت ، كەچی له هەمان كاتدا هەوڵی ئەوه بدات كۆمەڵگای ئێمه بكاته لاشەیەكی درێژكراوەی مزگەوتێكی گەوره و تێیدا ئازادی بوونی نەبێت؟ ئەگەر ئازادی له دیموكراسی جیانەكرێتەوه و ، ئاینیش نەسەپێنرێت ، ئەدی چۆن ئاوا ئازادجی بوونی نامێنێت؟ داخۆ ئەمه دژ بەیەكی یەكی قوڵا و ئاشكرا نییه ؟ 3ـ پێم وایه كاك (عادل) وەەك كۆمەڵناسێك ، كه پێشتریت له هەندێ نوسیندا ئاماژەی پێكردووه ، له بایەخی كۆكردنەوەی دیموكراسی و موحافیزەكاری كۆمەڵایەتی له جیهانی ئیسلامیدا تێدەگات . هەروەك د. مەریوانیش له وتارێكیدا نوسیبووی دنیای ئیسلام بۆ دەرچوون له هەندێ شەڕ و ململانێی نەزۆك و زەمینه ساز كردن بۆ گەشەكردنی كلتوری دیموكراسی، كۆكردنەوەی لیبرالیزمی سیاسی( دیموكراسی)و موحافیزەكاریی كۆمەڵگایه نیە, هێزه پۆست ئیسلامی یەكانیش پاڵێوراون بۆ ئەوەی بەشداری یەكی بنەڕەتی لەم بەیەكەو گرێدانەدا بكەن . موحافیزەكاریش ، له سایەی بوونی دیموكراسی و لیبرالیزمی سیاسیدا، روونه كه یەكسان نی یه به دواكەوتوویی و، نەریت پەرستی بەفاوەرۆكەر و خێڵەكی و كۆمەڵایەتی یه دواكەوتووكەوه . له‌گه‌ڵ رێزم بۆ (د. عادل) و ئەو رۆڵەی له ناوەنده فكری و ئەكادیمیەكەی كوردستاندا دەیگێڕێت.
بۆچوونه‌کان