عیبادەت، بریتییە لەوەی ئینسان تبقی بەرنامەی خودای خۆی ڕەفتار بکات. ئا ئەوە عیبادەتی صەحیحە لەوەش لایدا عیبادەتی غەیری خودایە. عیبادەت و بەندەگی، واتە گوێڕایەڵی کردن، ئەگەر ھەر ئینسانێک بەرامبەر بە غەیری خودا حاڵەتی گوێڕایەڵی ھەبوو، جگەلە خودا نەفسی خۆی بێ، زۆردارێک بێ، فێڵبازێکی زۆرزانی پارەدار بێ چی پێخۆش بێت ئینسان ئەو کارە بکات وا پێی خۆشە ئەوە دەبێتە عیبادەت. بۆ نمونە، خودا دەستوری داوە لە فڵانە پێگەدا( مەوقیع) دا بەوشێوەیە ڕەفتار بکەیت، بەڵام لەبەرئەوەی یەک کەسی ماقوڵی دونیای ھەیە بەو جۆرە( وای خودا دەستوری داوە)ڕەفتار ناکەیت ئائەوە عیبادەتی غەیری خودا دەکەیت!عیبادەتی غەیری خودا، واتە لەو ڕێوشوێن و بەرنامە وا خودا دایناوە لابدەیت بۆ ڕێوشوێن و برنامەی غەیری خودا ئەوە پێی دەڵێن( عیبادەتی غەیری خودا). جا زۆرێک لە خەڵکی لە ئیستادا دەڵێن[ وەڵا! ئەوە ناکرێت ئیستا ئەوە بۆتە قاعیدە و دەستور]، واتە تۆ دەڵێیت[خودا بەم شێوەیە دەستوری داوە و ئێوە وا بکەن]، ئەویش لەبەرامبەردا دەڵێت[ ئاخر تازە ئەوە بۆ قاعیدە و بنەما بەئێمە تێک نادرێت] ئائەوە عیبادەتی غەیری خودایە. بەپێغەمبەر(ص) دەفەرمێت، بڵێ بەوانەی کە ئەھلی کتێبن( خۆیان وا خەڵکی دەناسێنن کە شوێنکەوتەی کتێبە پێشوەکانن). کە{تَعَالَواإلَی کَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَینَنَا و بَینَکُم}
یەکەم:{أَلّا نَعبُدَ إلّا اللهَ}یەکەم وشە کە تەعەھود(پەیمان) بدەین کەگوێڕایەڵی جگە لە خودا نەکەین، زۆردار و پارەدار و پێشەوا بڵێ...ھەر ئینسانێک( عادەت و تەقالید و عورف)پێچەوانەی ڕێگەی خودامان پێ بڵێت ئێمە قبوڵی نەکەین و گوێڕایەڵی نەکەین.
دووەم:{وَلَا نُشرِکَ بِهِ شَیئًا}:
لەو سیفاتەدا کە تایبەت بە خودای گەورەیە ھیچ شتێک نەکەیتە شەریکی ئەو. تەنھا خودایە خاوەنی قودرەت لە ھەستیدا تەنھا خودایە ئاگا و شارەزا لە ئموری جیھان، تەنھا خودایە خاوەنی ئەوەی بەرنامە بۆ بەشەر دابنێت، تەنھا خودایە کە خۆشبەختی و بەدبەختی دونیاو ئاخیرەتی خەڵکی لە دەستیدایە. لەم بوارەدا جگەلە خودا ھیچ کەس نەناسین و باوەڕ بەھیچ کەسێکی دیکە نەکەین.
سێھەم:{وَلَا یَتَّخِذَ بَعضُاً أَربَاباً مِن دُونِ}
فێری ئەوە ببن و پەیمان( تەعەھود)ی ئەوە بدەین کە ھەندێکمان ھەندێکی دیکەمان نەکەینە (ئەرباب). ئەرباب جەمعی (رب)واتاکەی بە کوردی خۆمان دەبێتە(خودا). ھیچ کەسمان ھیچ کەس نەکاتە خودا. مەگەر ئەھلی کیتاب و دینەکانی دیکە بە کەسێکیان وتووە ئائەوە خودایە؟!!نا... بەعەمەلەن نەیانووتوە(خودا)یە، واتە خاوەن و دروستکەری(ھەستی)ە، ھیچ موشریک و بت پەرستێک ئەوەی نەوتووە! لە کاتێکدا قورئان بە ئێمەی حاڵی دەکات(اتَّخَذُواْ أَحْبَارَهُمْ وَرُهْبَانَهُمْ أَرْبَاباً مِّن دُونِ اللّهِ )، ئەوان پێشەوا دینییەکانی خۆیان بە (ئەرباب) بە خودایانێک حساب دەکەن جیا لە خودای واقیعی ئەم جیھانە! ئەمەیان چۆن دەووت، ئایا دەیانووت ئەم پێشەوا دینیانەی ئێمە خودان؟
بە دڵنیاییەوە نەخێر! بەڵکو دەچون لەسەر دەستی ئەوان(تەوبە)یان دەکرد، دەچون ڕازونیازی دڵی خۆیان بەلای ئەوانەوە دەووت، دەچون وێنە و پەیکەری ئەوانیان دروست دەکرد و بۆ بەرەکەت لەماڵی خۆیاندا لە عیبادەتگاکاندا دایاندەنا! لەماڵی خۆیاندا ھاواریان لەو ڕەھبەرە دینیانەی خۆیان دەکرد! خوا ئائەو کارانە بە شیرک دادەنێت.
(وَلاَ يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضاً أَرْبَاباً مِّن دُونِ )مەبەستی ئەو کار و کردەوانەیە خۆ ئەوان ھەرگیز نەیانوتووە ئەو ڕەھبەرە دینییەی ئێمە خودایە، بەڵام خودا ئائەو جۆرە کارانە بەمانایی شیرک دادەنێت، واتە ئەوانەی واھاواریان لێدەکرێت و وێنە و پەیکەریان بۆ بەرەکەت دادەنرێت و رێز لە وێنە و پەیکەریان دەگیرێت ئەوانە واتە (خودا). ئاخر حەقیقەت ئەوەیە ئەو کابرا ھەرچەند گەورە بێت جسمی وەک جسمی باقی ئینسانە کان وایە. ئەو جسمە لە دونیادا بەو مادانە گەشە دەکات و پڕە لە جۆرەھا نەجاسەت و پیسی جا ھەر ئینسانێک ببێت بۆ نمونە ئەگەر خوێنێک لەدەستی بەر بێت ئەو خوێنە پیسە، ئەو ئینسانە پاش ئەوەی دەمرێت لە گۆڕدا دەڕزێت ئیتر چ ئەرزشێکی ئەوەی ھەیە وێنە و پەیکەری دروست بکەیتەوە و بەڕێزەوە لە بەرامبەریدا ڕاوەستی؟! چ ئەرزشێکی ئەوەی ھەیە بەخەیاڵی خۆت بۆ بەرەکەت بھێنیت لەماڵی خۆتی ئاوێزان بکەیت؟!
خودا ئائەوانە بە شیرک دایاندەنێت، دەڵێن ئائەوانە لە بیروبۆ چوونی ئێوەدا خودان ڕاستە تۆ ناڵێیت ئەو وێنە یان ئەو پەیکەرە کە ئاوێزانت کردووە خودایە و بەڕێزەوە لە بەرامبەری ڕادەوەستی، بەڵام واقیعیەتی ئەوەیە ئەو کارەی کە تۆ دەیکەیت خودا ئەوەی ناو ناوە شیرک و بە خودای حساب کردووە.
شیرک بە شێوەیەکی سادە دەبێتە ئەوە داستانێکی گەورە و گرنگی مێژووی ھەیە، کە ھەموو جیھان لەو کاتەدا کە (پەیام) بۆ حەزرەتی محمد(ص) لەلایەن خوداوە ھات لەجۆرەھا شیرک و بەدبەختیدا نوقم بوو کەوەک وتم(شیرک دایکەدەردانە!) کاتێک خەڵک دوچاری شیرک بوون ئەوە ئیتر ھەموو دەرد و نەخۆشییەکانی تێدایە، جا کەم و زیادی ھەیە و ڕەنگ دەگۆڕێت، ئەگەر نا ھەموو نەخۆشیییەک ھەیە لەناو خەڵکیدا. عالەم ھەمووی گرفتاری ئەوە بوون(دینی تەوحید و تەنھا خودا پەرستی کردن) لەسەرەتادا ھات و لە (مەککە) دامەزرا چەند ساڵ(رسول اللە) زەحمەتی کێشا کۆچیکرد و تەشریفی ھێنایە(مەدینە) چەند ساڵیش لە (مەدینە) کە ژیانی بەردەوام بوو ھەڵیدا و وردە وردە خەڵکی لە شیرک و لەپەرستی چەندین خودا و ئەرباب ڕزگار کرد و کەوتە سەر ڕێگایی(تەوحید) و پەرستشی تەنھا خودای واقیعی عالەم ئیتر ھەمووی بەتاڵ بوونەوە. پاش ئەوانیش ئینسانی گەورە گەورەی (موئمین)ھەبوون کەئەو ڕێگا و شوێنەی وا حەزرەتی محمد(ص)دیاری کردبوو بەردەوامییان پێدا و ھەر لەسەر ئەو ڕێگا و شوێنەی ڕۆشتن و وردە وردە بۆ ئازاد کردنی خەڵکی دیکە و مەردمی مەزڵوم و شیرک زەدەی وڵاتی دیکە ھەوڵیاندەدا!
(جا ئەگەرسەیرێکی ئەو نامانە بکەین وا حەزرەتی محمد(ص)لە ژیانی خۆیدا بۆ تەواوی زاڵم و زۆرداری دونیایی ناردبوو وەک ناردنی بۆ پادشای(ئێران و ڕۆم) لە زەمانی حەزرەتی(عومەر)دا مەئمورانی جیھانی ئیسلام و خەلافەتی ئیسلامی کەوتنە ڕێ بۆ ئەو وڵاتانە یەکێک لەو کەس و سەفیرانەی کە لەلایەن حەزرەتی (عومەر) ەوە دەنێردران(موغەیرە)بوون، کەیەکێک لە ھاوەڵانی زانا و خوێندەواری پێغەمبەرە(ص).
موغەیرە، ھات بۆ ئێران کە تازە پاشایەکی گەنجی، جوانی، بێ رشدی، بێ سەلیقەی، ھیچ نەفام لەسەر تەخت دانیشتبوو، سیستەم و حوکومەتە کە وابوو بە (ئیرث) بەوێ دەگەیشت و کردبوویانە پاشا، بەڵام لە حەقیقەتدا ھەموو کار و خاوەن دەسەڵات کابرایەکی فێڵبازی زۆردار بوو بە ناوی(ڕۆستەمی فەروخ زادە) لەبەر ئەوەی (شا) خوێندەواری و عەقڵ و ئەزموون و شعور و ئەزموونی نەبوو لە ئێران بەرنامەیان وا ڕێکخست کە نوێنەری (حەزرەتی عومەر) بێت چاوی بە (ڕۆستەمی فەروخ زادە)بکەوێت،ڕۆستەمیش زۆر بەھێز بوو،چونکە ھەر ئەو(شا)ی دیاری بوو لەبەر ئەوە بە کردەوە ھێزی لە(شا)ش زۆرتر بوو، بەڵام لەبەر ئەوەی سیستەمی ئیران وابوو کە بنەماڵەی شاھی نەبوو نەیدەتوانی ببێتە پاشا، چونکە حوکمەت لەئێراندا لەسەردەمی جاھیلیدا بە(ویراثة)بوو، کەس بۆی نەبوو جگەلە بنەماڵەی شا و بەتایبەت ئەگەر کوڕێکی ھەبێت ببێتە(شا)ھەتا ئەگەرلەبنەماڵەش بێت، لەبەر ئەوە ئەو کرابوویە (شاھ)، بەڵام( ڕۆستەمی فەروخ زادە) ھەمە کارە بوو. بەرنامەیان بۆ حەزرەتی( موغەیرە) دیاری کرد و ھاتن چاویان کەوت پێی. سەیری کرد عەجەب جاھەو جەلالێکە زۆر سەیری لەولاوە قودرەت وعەزیمەتی( حەزرەتی عومەر) دەبینێت، کەچی لەناو خانویەکی بچوکدا زیندەگی دەکات، کەچی لێرە سەیردەکات ئەم خوێڕییانە ئەم پڕ فڕوفیڵ و بێ کارانە ئائەوە دام و دەزگاو جاھەوجەلالیانە!ھەر ڕۆشت و سەرسەرایەکی بڕی و دانەیەکی دیکەھات، ھەر ڕۆی...پڕ زەرق و بەرقتر... تالە کۆتایدا گەیشتە سەرسەرایەک کەئیتر لەوێدا خودی(ڕۆستەم)ی لێبوو، لەسەر تەختەوە دانیشتبوو وتیان دەبێت سەردانەێنیت و بە( رکوع)ەوە بچیتە ژورەوە.
وتی:بەلێ!!
وتیان: ئەمە نیزامی ئێمەیە بەو شێوەیەیە
وتی: بۆمن وابەستەم نیزامی ئێوەوە؟!من دەست پەروەردەی نیزامی ئیسلامم. سیستەمی(تەوحید) بەمن دەڵێت لەبەرامبەری(ڕۆستەمی فەروخ زادە) وەسەردانەوێنە؟!
ھەستا بگەڕێتەوە، بەڵام ئەوان ترس ولەرزیان ھەیە و دەزانن ھێزی ئیسلام و ھێزی(عومەر) چی دەکات!
وتیان: قەیناکات مەگەڕێرەوە فەرموو .
ڕۆشتن وتیان بە (ڕۆستەم) ئەو کابرایە سەیرە ولەو ئاداب و ڕسومەی ئێمە نازانێت و نەفامە! بە خەیاڵی خۆیان بەوانە دەڵێن نەفامی و نابەڵەدی، ئینسانێک کە ئازادە و دینی تەوحیدە ناسیوە ناتوانێت جگەلە(خودا) ھیچ کەس بەگەورە بزانێت( ھەر بەوجۆرەی من جارجاربە ئێوە دەڵێم کەبەو شێوەیە لەسەر چۆک دانیشتن و ئەو جۆرە ڕێزە دەکەیت لەبەرامبەری خوداوە وادانیشە و لەبەرامبەری خەڵکی دیکەوە وادامەنیشە!) موغەیرە! بەو شێوەیە فێربوو بوو.
بۆیە(ڕۆستەم) سەیری کرد چارە نییە بزانن و نەزانن ئەمان ترسیان لەدڵدایە پێیان خۆشە ئەو سەفیرە بێت و قسەی لەگەڵ بکەن بۆیە وتی: قەیناکات بابێتە ژوورەوە، ھات و ڕاستەوخۆ ڕۆشت لەسەرەوە لەلای(تەخت) ەوە لای(ڕۆستەمی فەروخ زادە) دانیشت، جائەوە زۆر ئیھانەت بوو، بەڵام ترسیان لەدڵدابووبێ چارە بوون دەبێت قبوڵی بکەن، خەڵێکی زۆریش لەئەم لاوە کۆبونەوە لە خەڵکی گەورە گەورە نەک لە خەڵکی سادە! لەو بینا گەورەیەدا کە ڕۆستەمی لێبوو. ڕۆستەم پرسیاری کرد لە موغەیرە.
ڕۆستەم: ئێوە بۆ ھاتوون بۆ ئێرە و کارتان بەسەر ئێمەوە چییە؟
موغەیرە دەستیکرد بەباسێکی دورودرێژجامن یەک رستەی دەگێڕمە.
وتی: ئێمە بۆ سێ شت ھاتووین.
یەکەم: خەڵک لەبەندەگی ئینسانەوە ڕزگاربکەین بۆ بەندەگی خودا، لەوڵاتی ئیوە ئینسان بەندەگی بۆ ئینسان دەکات لەکاتێکدا ھەموو ئینسانە کان لەبەرامبەر خوداوە یەک دەرەجەیان ھەیە، وڵاتی ئیوە کەسانێک بوون بە خوداو ئەوانی دیکە بەندەگییان دەکەن.بەرنامەی ئیمە ئەوەیە خەڵک ئازاد بکەین لەو بەندەگییە، ھاتووین میللەتی ئیران لەبەندەگی ئینسان و کەسی فێڵباز و زاڵم ڕزگاربکەین و بیان خەینە سەر ڕێگای بەندەگی خودا.
دووەم: ھاتووین خەڵکی لە سیستەمی ھەواوھەوەس بگێڕینەوە بۆ سیستەمی عەدالەتی ئیلاھی. ئائەو سیستەم و یاسایانەی وادانراون بۆ خەڵکی ھەمووی لەڕووی ھەواوھەوەسەوە و لە سەر بینایی ئارەزوو و ئاواتی کەسانی زۆردار دامەزراوە و ھەمیشە بۆ زوڵم لە مەزڵوم ئەو بەرنامانە ڕێکدەخرێت، ئێمە ھاتووین خەڵکی لەدەستی ئەو بەرنامە زاڵمانە ڕزگار بکەین.
سێھەم: ئێمە بۆئەوە ھاتووین خەڵکی(ئێران) لەئەسارەتی نەخشەی جوگرافیایی ئیران ڕزگار بکەین و لەڕووی کورەی زەمیندا ئازادیان بکەین،چونکە دین وایە ھەموو دینێک ھەر وایە بەتایبەتی دینی ئیسلام کە ئیتر ڕوونە و قورئانمان لەبەردەستدایە، دین ئەو ھێڵانە بەدەوری بەشەردا ناکێشێت کەبەشی بکات ئەو بەشە بۆ فڵانە کەس و ئەو بەشەش بۆ فڵان خۆ بەشەر مەڕ و ماڵات نییە( ئاوا ھێڵی بۆ بکێشیت)!
کابرایەکی مەسیحی، مەسیحییەک کەبیریارێکی عەرەبە، بەڵام وردە وردە لێکۆڵینەوە و خۆێندنەوەی لەدینی ئیسلامدا کردووە، قەسیدەیەکی زۆر جوان و گەورەی لەم بوارەدا نوسیووە، لەشوێنێکدا دەڵێت[ ئەو سنورانەی وادروست دەکرێت، ھیچ پەیوەندییەکی بە عورفی ئەو(موحەممەد)نییە،چونکە ئەو(موحەممەد)ە خاوەنی مامۆستایی جیھانی ئینسانییە و لەھەر جێگەیەکدا ئینسان ھەبێت ئەو مامۆستایەتی و دەستی دەگرێت پەروەردەی بکات و ڕزگاری بکات، دەی سنور و ڕێگرلەم کارانە!].
جا( حەزرەتی مەغەیرە)بەم جۆرەی کرد وتی:[ئێمە ھاتوین ئەو میللەتانەی وا لەسنورێکی دیاری کراودا زیندانی کراون و شورایەکیان بەدەوردا کێشراوە لەو ئاسارەتە ئازادیان بکەین و بەکەیفی خۆیان لەسەر کورەی زەوی بگەڕێن و زیندەگی بکەن].
ئەوانەی بۆ دەخوێننەوە دەوانن بابەتێک ھەیە کە بریتییە لە یاسایەک بەناوی(مافی مرۆڤ) کە لەلایەن( شورای ئەمنییەتی سازمانی ملەل)ەوە بەتەواوی جیھان ڕاگەیەنراوە ھیچ وشەیەکی زیاتر نییە لەو وسەی کۆتاییەی وا( موغەیرە)وتی! کە (خەڵک ئازادبن). تەواوی مافی مرۆڤ کورت دەبێتەوە لەو ڕستەی( موغەیرە)دا کە خەڵکی ئازادبن! بەم جۆرە لەلایەن موسوڵمانانەوە لە ھەموولایەکەوە ھەوڵدرا کەبەو شێوەیەی خۆیان ڕزگاریان بووە لە دییانەتی شیرک باقی بەشەری سەر زەوی ڕزگاریان ببێتتا وەکو کاتێک ڕێگا و شوێنی ئیسلام بەو جۆرەی پێغەمبەر(ص)ڕۆشنی کردۆتەوە بەردەوامی ھەبوو ئەم ھەوڵەش ھەر بەردەوام بوو بۆیە ھەر ڕۆژە ووڵاتێک ئازاد دەبوو..تاوەکو کاتێک ڕێگە و شوێنی ئیسلام گۆڕا و ھەواو ھەوەس و زوڵم و زۆردەستی پێکردەوە ئەو کات ئەوانەی وائازاد بوون و لەسەر دییانەتی تەوحید قەراریان گرتبوو وردە نەسڵی ئەوانە گەڕانەوە بەرەو دییانەتی شیرک .
جا مەتڵەبێکی ئەسل و گرنگ کە دەبێت باسی بکەم ئەوەیە کە بەو جۆرەی کە خودا مانایی شیرک بۆ ئێمە دیاری دەکات بە ڕاستی ئێمە موەحید نین! ھەموو موشریکین! پێش لەوەی باس لەم بابەتە بکەم، یەک شتە بچوک بگێڕمەوە لە( سنە) لەناو کۆمەڵێکدا باسیان لە کابرایەک کردبوو یەک نەفەر بەناوی ئەمەوە کە ڕھبەری دینییە، مەلایەکی پەیوەست بە دەزگای پیسی شاھەوە و تبووی لێگەڕێن باسی مەکەن ئەو کابرا موەحیدە! زۆر سەیرە! کابرا ناوی ڕەھبەری دینە، عەمەلەن ڕەدی ئینسانێک دەکاتەوە بەتۆمەتی ئەوەی کە حەقیقەتی دین ھەر ئەوەیە کە دین تەنھا عیبارەتە لە(تەوحید) یەکتاپەرستی، ئەساسی دین ھەر ئەوەیە و ھەموو لق و پۆپی دین لەسەر ئەوە دادەمەزرێت، کابرا خۆی بە مەلا و ڕەھبەری دین دەزانێت دەلێت، فڵان کەس ئیعتیباری نییە، چونکە موەحیدە، زۆر سەیرە!!.
جائەمە ئەوبابەتەیە کە دەبێت باسی بکەم، لەدوای پێغەمبەرئەوانەی وا بە بۆنەی ھاتنی ئیسلامە وە ھەموو ئیمتیازاتێکیان لەدەستدابوو، ھەموو دەسەڵاتێکی یان زیادەیان لێسەنرابویەوە و وەک خەڵکی دیکەیان لێھاتبوو، بەبێ سەر و خوار و دەوڵەمەند و ھەژار، ھەموویان وایان لێھاتبوو ماقوڵ و ناماقوڵیان تێدانەمابوو، ئا ئەمانە دڵ بریندار و ناڕەحەت بوون، نەسل(نەوەی) ئەوانەش ھەر وابوون، دوای ئەوانیش ھەروا بوون، بۆیە ھەر ئینسانێک زۆر موئمین و موخلیس نەبێت بەیەکسانی ناڕەحەتی دەبێت و پێی خۆشە ئیمتیازاتێکی ھەبێت، پێی خۆشە ھیچ نەبێت قوربان قوربانێکی پێ بڵێن، چونکە ئەوە لەزەتێکی پێدەگەیەنێت، بەو جۆرەیە تا تەواوی ئیمتیازاتەکانی دیکە!
ئائەم جۆرە ئینسانانە کەوتنە ھەوڵدان(جا زۆر بە کورتی بۆتان باس دەکەم) وردە وردە بەتەدریج ھاتن دەستیان کرد بە قسە کردن و درۆ و دەلەسە دروست کردن بە زمانی پێغەمبەرەوە(ص). شتیی وایان دروست کرد رێشەی تەوحید دەربھێنێت و تۆوی شیرک و بت پەرستی لەدڵی ئینسانەکاندا بچێنێت، بەم جۆرە وردە وردە ئەو درۆ و دەلەسەیان دروست کرد، بەڵام سەیریان دەکرد واچەند قەرن دەگوزەرێت ھەندێک لەخەڵکی بەحەدیسی درۆ دەخەڵەتێن و ماقوڵ و ناماقوڵ دەبنەیەک، کە ئەوە مەزھەری شیرکە. دییانەتی شیرک بەروبومە دەرەکییەکەی کەبەچاو بیبینیت ئەوەیە، کە کۆمەڵێک ماقوڵ بن و کۆمەڵێک ناماقوڵ، ئائەمە ڕەمزی زاھر(ڕوخسا)ی شیرکە! وردە وردە خەڵکی فێری ئەوە دەبن، بەڵام خۆ قورئانەکە ھەر لەبەردەستیاندایە و لێی دەزانن، ئەگەر قورئان دەخوێننەوە سەیردەکەیت ئەو درۆ و دەلەسانە لەبەرامبەریەوە ھیچی پێنا کرێت، دەی ئەگەر وابێت چی بکەین؟ بۆیە ھەستان کەم کەم دەستیان کرد بەدروست کردنی درۆ و دەلەسە کردن بۆ قورئان، چونکە ئەوەیان دەزانی کە ناتوانن دەستکاری بکەن و تەنانەت ناتوانن یەک وشەی سەروخوار پێ بکەن، بۆیە دەستیان کرد بەوەی بڵێن،قورئان ئاوایە و شتێکی گەورەیە و شتێکە زۆر بانترە لە عەقڵی بەشەری ئاسایی و ئینسانی ئاسایی ناتوانێت لێی حاڵی ببێت، ئەگەر ھەزار زمانی عەرەبی بزانیت تاوەکو ئیلھامێکی خوایی و ئیمتیازێکت نەبێت ناتوانیت لە قورئان حاڵی ببیت ئابەم جۆرە لەم شێوە قسانەیان دروست کرد! ئەنجامەکەی گەشت بەوەی کەچەند قەرن گوزەراوە لە ئێستادا کۆمەڵێکی چەند سەد نەفەری کە لێرەدا دانیشتوون بەدڵنیاییەوە دەتوانم بڵێم لەم چەند سەد کەسە دوو کەسیان بە حسابی(باشی) قورئان نازانێت، پانزە کەسیان حسابی قورئان نازانن! دەی جا خۆ ھیچ ماڵێکیش نییە قورئانی تێدانەبێت، ھەموو ماڵێکی موسوڵمان سەیردەکەیت قورئانێکی تێدایە دەی بۆچی باشە؟ ئێوە بیر لەوە بکەنەوە ئەو قورئانەمان بۆچییە؟ ئەوە دوعای چاوە زارە وا لەماڵەوە دامانناوە، ئەوە حەب و دەرمانە، ئەوە بە کاری چی دێت؟ قورئان خۆی، خۆی دەناسێنێت کەبۆ ئەوە بەکاردێت کە خەڵک بیخوێننەوە و لێی ڕامێنن و لێی حاڵی ببن، تاوەکو لە شیرک ڕزگاریان ببێت. شیرکێک کەھەمیشە دوژمنانی خەڵک بەدرێژای مێژوو تەوجیھی دەکەن و و دەیسەپێنن بەسەر خەڵکیدا، خەڵک ئەگەر لە قورئان حاڵی ببن لەدەست ئەو شیرکە ڕزگاریان دەبێت.
بۆچوونه‌کان