پێشەکی:
بە بڕوای من کۆمەڵگا لانیکەم بۆ ماوەیکی درێژخایەن بە کۆمەڵگای بەر لە کڕۆنا و کۆمەڵگای دوای کڕۆنا دابەش دەکڕێ و وەک شەڕی یەکەم و دووهەمی جیهانی ئەو ڕەنگەی بەخۆوە گرت. چونکە دوای شەڕی دوهەمی جیهانی، ئەم پەتای(ئاهۆ) کڕۆنا راستی زۆرترین شوێنی لەسەر وڵاتان دانا. ئەو شوێن‌دانەریيە هەموو بوارەکانی: ئابووری، ڕامیاری و کۆمەڵایەتی دەگرێتەوە و بە بڕوای من جارێکی‌تر بابەتەکان، جۆرێتر پیناسە دەکرێنەوە. یەکێک لەوانە کۆری پرسە و سەرەخۆشی، زەماوەند و... دێرەدا زۆرتر مەبەستم کۆرە کۆمەڵایەتی‌یەکانی کوردەواری‌یە.
بە پێویستم زانی باسێکی لەم پرسەی کۆمەڵایەتی ناوچەی خۆمان بکەم ئەویش کۆری پرسەو سەرە خۆشییە و جێی خۆیەتی باسی تایبەتیش لە سەر کۆڕی زەماوەندوەکان و تەلارەکان بکرێ. لانیکەم ئاڵ‌وگۆرێکی چاکساز‌‌یان بەسەر دابێ. کە بەڕاستی بەر لە کڕۆنا ببوون کێشەیەکی ئەخلاقی و کۆمەڵایەتی و...
سەرەخۆشی چەند ساڵ مەوبەر، بەشێکی شەرعی و بەشێکی ناشەرعی بووە:
دوو سێ دەیە لە مەوبەر سەرەخۆشی وا نەبوو. من خۆم لە بیرمە کاتێک کەسێک کۆچی دوایی دەکرد. تا قەبرەکە ساز دەبوو چەند کەسێکی قوڕئانخوێن لە سەر تەرمەکە قوڕئانیان دەخوێند. تەنیا بەرپرسی ماڵ دەچوو بۆ پرسەکە. تەنانەت ئەگەر لە دێ‌یەکیش کەسێک کۆچی دوایی کردبا هەر سێ چوار کەس و مامۆستای ئاوایی بە نوێنەرایەتی خەڵکی ئەم گوندە دەچوون. خەڵک مەجومعەیان دێنا بۆ مزگەووت و کەس نەدەچووە ماڵە کابرای تازیەبار و شەوێش دەرو جیران بنەماڵەی تازیەباریان دێنایەوە ماڵە خۆیان.
هەڵوێستەکان لەحاند سەرەخۆشی:
بە ڕای من هەڵوێستەکان لە حاند سەرەخۆشی دەکرێ بە چەند بەشی دابەش کەی:
۱ـ دەڵێن ئەمە فەرهەنگە و دەبێ بپارێزرێ. ئەمە هەلێکە بۆ هاوخەمی و کۆبونەوەی خزمان و لە قەدیمەوە هەر هەبووە و دەبێ هەبێ و ریشەدارە.
۲ـ ئەوە بیدعەتە و دەبێ کۆ بکرێتەوە. خەساری ماڵی و گیانی بۆ کۆمەڵگا هەیە و خەڵک پرکار، وەختی وەی نەماوە.
۳ـ دەکرێ چاکسازی تێدا بکرێ. دەکرێ تەنیا خزمە پلە یەکەکان دەگەڵی بن و خەڵک بە کورتەپیام و بە زەنگ هاوخەمی خۆیان دەرببڕن. نەکرێتە ڕوودەربایستی و هەر لە ماڵە خۆی بێ و پەرە پێ نەدرێ.
سەبارەت بە سەرەخۆشی و باری سەرەخۆشی‌یەکان و کۆڕەکان کە دەبوو بەڕێوە پچن و ناچاریش بوون، بەرانبەر بە داب و نریتەکان کە جەماوەر بە گشتی لێی وەزاڵە هاتبوون و چاوەڕوان بوون کەسانێک بوێرانە بێنە مەیدان گرفتەکان چارەسەر کن.
گرفت و خەسارەکانی سەرەخۆشی:
۱ـ ئەگەر کەسێک کۆچی دوایی کرد، کابرای تازیەبار نازانێ چ بکا: ئەرێ وەدووی یەکێک کەوێی ئێعلامییەی بۆ بنووسێ، یەک بۆی بڵاو کاتەوە، یەکی دی وەدووی ئاشپەز و چاپەز کەوێ. یەک بچێ مزگەوتەکە دیاری بکا، یەک بە غار وەدووی خەلیفەی ژنان‌دا....؟ یەک وەدووی لیباس کڕێنی ڕەش بۆ ڕەشپۆشەکان. یەک وەدووی کەسێک کەوێ کەوشان جووت کا و کار زۆرو کارگەر کەم!
٢ـ خزم و کەس و ناسیاو هەموو دەبێ بەغار لەم دوو ڕۆژەۆدا خۆ بگەیەننە کۆری ماتەمین. کە بەداخەوە بۆ سەر قەبران کەم‌مان لە گەڵە. بەڵام بۆ ئەم دو ڕۆژە جاری وایە عەرزو بووم هەڵدەگرێ.
۳ـ سەرەخۆشی ئەمڕۆکە بۆتە دەستەواوه: تازیەباریش خوا خوایەتی فڵانی کەسێکی بمرێ، دەنا دەڵێ هەتا هەتا ناچمەوە سەرەخۆشی. دەڵێن چاوی سێحەبمردووش تیژه!
٤ـ بۆ سەرەخۆشی دەبێ هەموو ئەندامانی بنەماڵە، گەورە و بچووک، بچن.
٥ـ تەسادوفاتی ڕێگەو بان. زۆر کەس لەم ڕێگایە دا تووشی ڕودای دڵتەزێن بووە.
٦ـ کێل دروست کردن. باوەڕ کەن گۆرستانی ئێستاکە بۆتە پێشانگا. لەوێش دەولەمەند و فەقیر لێک جیانە. کەسێک چۆ وێ لەباتی ڕۆژی دوایی بێتەوە بیری، زۆرتر بە خوێندنەوەکان و وێنەکان دەخافڵێ... زۆرێک تا دۆینێ مابوو هیچ ڕێزێکی نەبوو ئێستا بۆتە گەورەی بنەماڵە(بزرگ خاندان)! ئەم هەمووە ڕازاندنەوەی کێلەکان. دوکتۆرێکی باوەرپێکراو دەیگوت: بەراوردیان کردووە، ئەوەندەی لە کێل‌وبەرد ڕازاندنەوەی مەهاباد دراوە، سێ کارخانەی گەورەی پێ ساز دەبوو. بەڕاستی کێل و بەرد فرۆشیش لە گەرمکردنی ئەو بازاڕەدا دەورێکی سەرەکییان هەبووە.
پرسەو سەرەخۆشی لە فێقهی ئیسلامدا:
پرسە، واتە دڵ‌دانەوەی تازیەبار و هاوکاری کردن لە ناشتنی مردوودا؛ بەشێکی واجبە بەشێکی سوننەتە. من لێرەدا بۆ ئەوەی بابەتەکە زۆر دڕێژ نەبێتەوە بەڵگە شەرعی‌یەکان ناهێنم، تەنیا بە ناو بردنیان ئیکتیفا دەکەم:
واجب و ئەرکەکان:
کەسێک کۆچی دوایی دەکا لەسەر موسوڵمانان، جا خزم یان بێگانە، فەڕزی کیفایەیە ئەم کارانەی بۆ ئەنجام بدەن، کە ئەم چوارەی خوارێ واجبن:
۱ـ شوشتنی مردوو، ئەویش باش وایە یەکێ لە نزیکانی مردوو بیشوات.
۲ـ خەڵات(کفن)ی مردوو کە واجبە سێ ڕاستە خەڵات بێ و زیاتر لەوە ئیسڕاف و زێدەڕەوییە.
٣ ـ نۆێژ لەسەر کردنی.
۴ـ شاردنەوەی کۆچ کردوو لە گۆرستان.
سوننەتەکانی بەر لەبەخاک ئەسپەردەکردن و دوای ناشتن:
۱ـ داوا کردن لە خەڵکی بۆ بەشداری کردن بۆ نوێژ لە سەرکردنی و بەخاک سپاردنی (چ بە بڵیندگۆ بێ چ لە ڕێی ئێعلامییە بێ چ لە ڕێگای تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان و... بە مەبەستی نۆێژ لەسەر کردن و بەخاک سپاردن) شتێکی باشە. بەڵام داوا کردن لە خەڵک بۆ کۆبوونەوە لە شوێنێک، دوای بە خاک سپاردنی ناپەسەندە.
۲ـ ڕێژەی بەشداربووان بۆ نوێژی مردوو و بەخاک سپاردنی زۆر بێ.
٣ـ زۆر بەڕێزەوە مردووەکە بە خاک بسپێرن بەدوور لە دەنگە دەنگ و هەرا هەرا.
٤ـ دڵ‌دانەوەی خزمەکانی مردوو لە هەر جێ‌یەک تووشی ئەم کەسە بوو کە تازیەبارە. دوعای بەخێر بۆ مردووەکەی بکەی و لە خواش بپاڕێ‌یەوە خوا سێبووری بدا بە بنەماڵەی تازیەبار. قال(ص): «ما من مسلم یعزی أخاه المؤمن بمصیبة إلا كساه ُالله عزّ و جلّ من حلل الكرامة یوم القیامة» (رواه البیهقی)
٥ـ سوننەتە بۆ ڕۆژێک. دراوسێکان خواردەمەنی بۆ تازیەبارەکان ساز کەن و بیانبنەوە ماڵە خۆیان.
٦ـ هەندەک بە تەئەسسی لە خۆشەویستی خوا بە سوننەتی دەزانن لە سەر گۆڕی مردووەکە دار شین بکرێتەوە. کە ئەمە لە جێی خۆیدا بەجۆرێک پەرەدانە بە ژینگەپارێزی.
ناپەسەندی‌یەکانی شەرعی:
۱ـ لە گشت سەر چاوەکان‌دا فەرموویانە: ناپەسەندە خزمەکان لە شوێنێک دابنیشن و کۆ ببنەوە تا کوو خەڵک تازیەیان لێ بکا. «روناکی رب العالمین. مامۆستا هەرتەلی. ب 1 ل 141 ». وەک لە پێشدا ئاماژەمان پێدا، هەرا کردن بۆ بەشداری خەڵک لە کۆری ماتەمین ناپەسەندە. بەڵام بۆ بەشداری بەخاک سپاردنەکەی (تەشییعی جەنازە) سوننەتە.
۲ـ پێهەڵاگوتن و هاوار و ڕۆڕۆ و ڕوو ڕنین و یەخەدابڕین و مووکێشان و چەپۆک لە ڕووی خۆدان و خۆل وەسەر خۆ کردن و جل‌گۆڕین و دوعای خراب کردن حەرامن. لە عەبدوڵڵای کوڕی مەسعود و ئەویش لە رەسوڵەڵڵا(د.خ) دەگێڕێتەوە: «لیس منا ضرب الخدود و شق الجیوب و دعا بدعوت الجاهلیة.» «رواه الشیخان»
۳ـ تازیەکردن دوای سێ ڕۆژان ناپەسەندە. حەوتوو. چللە. ساڵوەگەڕ حەرامە. ئەمە بە جۆرێک دەبێتە مردووپەرەستی.
۴ـ کێل و قەبر ڕازاندنەوە. تەنیا کێلی لای سەری سوننەتە بۆوەی بناسرێتەوە، هەتا کەسی دیکە لەوێ مردوی بەخاک نەسپێری.
دواهەمین ووتە:
لەکۆتاییدا دەمهەوێ ئاماژە بکەم کە بەڕاستی خەڵک تەواو بیزارە لەم جۆرە کۆڕە ماتەمینانە. وای لێ هاتووە خەڵک بەم
سەرەخۆشییەی کڕۆنا پێکی هێناوە ڕازین. کە ئەمڕۆکە تەنیا بە تەلێفوون سەرەخۆشی دەکرێ.
لە کەناڵی تێلگڕامی «کۆڕی ماتەمینی ورمێ» سەبارەت بە کۆڕی ماتەمین راپرسییەک کرابوو:
ئەم ڕاپرسییە پێنج پرساری خستبووە بەرچاوو: کە لەڕێژەی (۴۵۸۶ ) کەسدا ئەوا دەنگ درابوو:
۱ـ ئەرێ کۆڕی ماتەمین وەک جاران دوو ڕۆژ بێ.(٢٠ لە سەد)
۲ـ کۆری ماتەمین بکرێتە یەک ڕۆژ. (٥ لە سەد )
۳ـ کۆری ماتەمین دو دانی پاش نیوەڕۆ بێ. (١٤ لە سەد)
۴ـ کۆڕی ماتەمین لە مزگەووت ڕاگوزرێ بۆ ساڵۆن یا شوێنەکی دیکە(٣ لە سەد)
۵ـ کۆڕی ماتەمین وەک سەردەمی کڕۆنا و تەنیا بە خوێندنی فاتیحا لە گۆرستان کۆتایی بێ(٥٨ لە سەد)
هیوادارم ئاڵ‌وگۆرێکی بنەڕەتیی بەسەر هەندەک داب و نرێتەکانماندا بێ و ڕێگا چارەیان بۆ بدۆزینەوە. ئەگەر کەسێک هەر لەسەر قەبران بە خوێندنی فاتیحایەک کۆتایی بە سەرەخۆشی هێنا، نابێ لۆمەو سەرکۆنە بکرێ.
بە بڕوای من، سەرەخۆشی کۆ نابێتەوە چونکە لەباری کۆمەڵایەتیدا جێی خۆی گرتۆتەوە، دەبێ هەوڵ بدەین چاکسازی بۆ بکرێ. جەساڕەت نەبێ کۆمەڵگای ئێمە، کۆمەڵگایەکی عاتیفی و پاسیڤە. بە قەولی یەکێ لە دۆستان، دەیکووت: هەر ئەو ۵۸ لە سەدی دەنگی داوە بۆ ئەوەی سەرەخۆشی وەک سەردەمی کڕۆنای لێبێ، ئەگەر سبەی یەکێ لە ئەزیزانی کۆچی دوایی کرد دەڵێ: نەخێر دەبێ سەرەخۆشی هەبێ و....
پێموایە باشترین شت ئەمەیە کەسانێک ئەگەر بۆیان گونجا هەر لە سەر قەبران کۆتایی بە سەرەخۆشی بێنن، ئەوانەی کە بۆشیان نەگونجا بەم شێوەی خوارەوە بەڕێوەی بەرن.
لەسەردەمی خوا‌لێخۆشبوو پێشەوا قازی محەممەد ئاوا بڕیاری سەرەخۆشی دراوە:
۱ـ مردودار حەقی نییە بە هیچ جۆرێک زەحمەت و مەخاریج بکێشێ.
۲ــ مەجلیسی سەرەخۆشی بۆ پیاوان دەبێ لە نزیکترین مزگەوت دابنرێ.
۳ـ نابێ پەزیرایی لە سەرەخۆشیکەران بکرێ.
۴ـ هەر وەکوو شەرع دەفەرموێ: مەجلیسی سەرەخۆشی ڕەسمەن ڕۆژێکە.
ئەم قەرارە بۆ هەموو شارو دێیەکانی کوردستان حوکمێکی هەیە /۲۴ڕێبەندانی ۱۳۲۴.
ئیمزا: رەئیسی هەیئەتی ڕەئیسەی میللی کوردوستان حاج سەید بابە شێخ. سەرچاوە: (کۆماری کوردوستان و پێشەوا قاضی موحەممەد. دوکتۆر عومەر عەبدولعەزیز. ل. ٩٣).
وەک دەڵێن هەر لەسەردەمی پێشەوا بڕیار درا هەر کەس بۆ خۆی فاتیحای خۆی بخوێنێ نەک مامۆستا؛ خۆ مامۆستا نوێنەری رەوانەکردنی فاتیحا نییە.
بە بڕوای من جیا لەو خاڵانەی لە سەردەمی پێشەوا پەسەند کراوە ئەم خاڵانەش بخرێنە بەر چاو:
۱ـ لەبەر ئەوە زۆریک لە مردووەکان لە نەخۆشخانەکان کۆچی دوایی دەکەن، مامۆستایەک لە نەخۆشخانە دیاری بکرێ و هەر نەخۆشخانەیەک مامۆستایەکی تایبەتی خۆی هەبێ.
۲ـ سەرەخۆشی هەر دوو کاژێر بێ و تەواو.
بەبڕوای من ئەم سەرەخۆشی ئەمرۆکە بۆتە گرفتێکی کۆمەڵایەتی‌و دەبێ هەم مامۆستایانی ئایینی و هەم کۆمەڵناسان و ڕەوانناسەکان و پیاوماقوڵان، چالاکوانانی مەدەنی دانیشتنێکیان هەبێ و بڕیارێکی بنەڕەتی‌و یەکلاکەرەوەی بۆ بدەن؛ چونکە ئەم کارە نە بە تەنیا بە مامۆستا دەکرێ وە نە تەنیا بە پیاوماقوڵان.
حەز ئەکەم ئەم بابەتە ببێتە هۆی زیاتر لێکۆڵینەوە لەسەر پرسەی سەرەخۆشی و کۆڕەکانی زەماوەندیش. بەم هیوایە که بیرمەندان و چالاکڤانانی مەدەنی ئاوڕێک لەم بوارەش بدەنەوە و لەدوای قۆناغی کڕۆنا بەیەکەوەژیان ساناتر لە پێشوو بێ!
بۆچوونه‌کان
یوسف نعمتی راد
27 فروردین 1399 - 05:34"نکاتی چند در مورد مجلس ترحیم " چند روز قبل ماموستا واژی مقاله‌ای را در مورد مجلس ترحیم در این گروه منتشر کردند و من نقدی چند کلمه‌ای بر نتیجه و قسمت پایانی آن نوشتم از آن جهت ایشان در هیئتی انتقادی، مجلس ترحیم را مطرح کردند و در ابتدا معایب و مشکلات آن را در ۶ ردیف برشمردند هرچند ردیف ۶ ربطی به مجلس ترحیم نداشت سپس کارهای لازم و امورات واجب از نظر شرعی را بیان و آنچه که از نظر شرعی درست نیست و وارد مجلس ترحیم شده است را هم بیان نمودند و در پایان که انتظار می‌رفت راهکاری عملی ارائه نماید همان شیوه و روشی که الان برگزار می شود و آن برگزاری مجلس ترحیم در بعد از ظهر های دو روز هست را پیشنهاد نمودند و در نهایت اصلاح و تغییر آن را به کارشناسان و صاحب نظران موکل کرد و به نقطه اول برگشت . اولاً تقدیر و تشکر می کنم از ایشان که جزء اولین کسانی است که در راه کپی پیست حداقلی و تولید متن حداکثری در این گروه قدم نهادند و متنی را به رشته تحریر در آوردند دوماً درود میفرستم بر شخصیت بزرگوارشان که چقدر با سینه ای باز نقد را پذیرفتند و حتی با تشکر شان ما را هم شرمنده کردند در اینجا بنده هم به دو سه مورد که خیلی روتین و ساده هستند و دیگران کمتر به آن پرداخته اند اشاره می کنم در مورد مجلس ترحیم قبل از هر چیز لازم است که مشکل را تفکیک کنیم در قضیه مجلس ترحیم دو طرف دچار مشکل هستند یکی بازمانده یا بازماندگان مرحوم و دومی سایر مردم . بگذارید اول سراغ مردم برویم و مشکل آنها را بررسی کرده و بحث را با یک سوال پیش ببریم و آن اینکه واقعاً من نوعی باید به مجلس ترحیم چه کسی یا چه کسانی بروم به عبارت دیگر رفتن به مجلس ترحیم چه کسانی لازم و ضروری است و برای چه کسانی غیر ضرور؟ مشکل اینجاست که هنوز که هنوز است مردم نتوانسته‌اند برای این سوال اساسی جوابی درست و قانع کننده برای خود پیدا کنند ، وابستگی مردم به یکدیگر بالاخره از این دو سه علت پیشرو بیشتر نیست : یا جز اقوام و فامیل هستیم ، یا دوست و یا نهایتا آشنا ؛ هر کدام از ما مگر چند خانواده دوست و فامیل داریم بدون شک در مقایسه با تعداد افرادی که به مجلس ترحیم ما می آیند تعداد دوست و فامیل های مان بسیار کمتر است بنابراین عمده کسانی که به مجلس ترحیم شخصی می‌روند نه دوست و فامیل بلکه جزء آشنایان بازماندگان هستند حال سوال این است که بازماندگان آن مرحوم چقدر با این آشنایان تسلای خاطر پیدا می کنند؟ شما فکر می کنید کسانی که ماه‌ها و چه بسا سال‌هاست این بازماندگان را ندیده اند و حتی یک بار هم با آنها تلفنی هم صحبت نکرده اند و در طول دوران ـ حال زیاد یا کم ـ بیماری عزیز از دست رفته شان حتی یک بار هم به عیادت بیمار شان نرفته اند ، امروز که این عزیز فوت کرده است حضور این سیاهی لشکر چه قوت قلب و تسلای خاطری برای بازماندگان است؟ به نظر من یا هیچی یا خیلی کم بنابراین حضور این آشنایان در مجالس ترحیم که امروز به یوم ارتباطات سهل و ساده و وسعت فعالیت‌های افراد کم هم نیستند ، حقیقتاً الزامی نیست . من یادم می‌آید چند سال قبل برای یکی از روحانیون خوشنام و عالم این شهرـ ماموستا عزیز تایید ـ که خیلی وقت هم بود در بستر بیماری بودند از طریق تلگرام فراخوانی دادیم که عده‌ای جمع شویم و به ملاقاتش برویم علیرغم اینکه دو سه بار درخواست کردیم و چند بار هم ساعت و روز ملاقات را تغییر و به تأخیر انداختیم آخرالامر دو سه نفر بیشتر جمع نشدند که با هم به عیادت نامبرده برویم و در نهایت علیرغم اینکه قبلاً به خانواده مرحوم اطلاع داده بودیم و خودشان را برای حضور جمع حداقل بیست سی نفری آماده کرده بودند این سه چهار نفر به ملاقات نامبرده رفتند حال که دو روز یا سه روز بعد ایشان فوت کردند جالب اینکه عمده کسان و چه بسا همه آنهایی که انتظار داشتیم برای روز ملاقات حداکثر یک ربع وقت بگذارند و به ملاقات آن مرحوم بیایند در مراسم تشییع و ترحیم نامبرده چندین ساعت وقت گذاشتند و همگی حضور داشتند من نمی‌گویم که بازماندگان آن مرحوم از حضور تک تک آنها در مراسم و شلوغ شدن و پرتعداد شدن مراسم به خاطر چشم به هم چشمی های امروزی خوشحال نشده اند ولی بدون شک می گویم که از حضور تک تک آنها در روز عیادت و ملاقات پدرشان بسیار خوشحال تر و خوشنودتر می شدند این در حالی است که عیادت با بیمار از توصیه های شرعی و دین مبین اسلام است در حالی که شرکت در مراسم مجلس ترحیم شرعی نیست تا اینجا غیر ضرور و غیر الزامی بودن شرکت در مجلس ترحیم برای خیلی از ما در خیلی از وقتها حال غیرشرعی بودن مجلس ترحیم : کمتر کسی از ما هست که از ماموستایان و علمای دینی نشنیده باشد که مجلس ترحیم هیچگونه وجاهت شرعی ندارد اما چرا گوش شنوا نداریم من اصلی ترین علت آن را خود روحانیون می‌دانم چون در عمل خود به فرموده خود عمل نمی‌کنند و یا اینکه کمتر عمل می‌کنند کافیست کسی فوت کند و بعد از هفت پشت جزء اقوام و فامیل های یک ماموستای آیینی باشد دیگر ضلع محراب مسجد را کلاً به خود اختصاص می‌دهند ! آخر" اعظم الله اجرکم و احسن عزائکم " یعنی چی ؟ کدام اجر و کدام عزا ؟ هرچند شاید بتوان گفت که این حضور حداکثری احتمالا به این علت باشد که عمده ماموستایان باهمدیگر نه آشنا بلکه تقریبا دوست هستند ـ البته خود باید این فرضیه را تایید یا رد کنند ـ بنابراین لازم است اگر ماموستایان آیینی می خواهند که این گونه مجالس کم و کمتر شود باید قبل از همه حضور آنها در مجالس ترحیم مخصوصاً اگر عضوی از بازماندگان از صنف خودشان بود کم وکم رنگتر شود نکته بعدی بحث مصیبت است و آن اینکه واقعاً مردم مرگ را به عنوان یک امر عادی و روزمره چقدر پذیرفته‌اند و چقدر با آن کنار آمده اند؟ آیا واقعاًدرست است که هر مرگ و میری را مصیبت تلقی کنیم؟ به حقیقت هم برای بستگان و هم خود شخصی که بیمار و علیل است و به سن کهولت و فرسودگی رسیده است و از خوردن و گفتن و دیدن و شنیدن و راه رفتن و حتی خوابیدن هم افتاده است مرگ کی مصیبت است؟بلکه یک نعمت و موهبت الهی است و اگر مرگ نباشد واقعا این انسان چقدر در مقابل اطرافیان حتی بچه ها و جگرگوشه های خود خوار و ذلیل خواهد شد؟ اگر سری به خانه سالمندان زده باشیم می‌بینیم چقدر پدر و مادرانی که نه اینکه به این درجه از کهولت و فرسودگی فوق الذکر رسیده باشند بلکه علیرغم اینکه تمام وجودشان برکت و سرشار از تجارب گرانبها هستند را هم آنجا گذاشته اند لذا مرگ ضمن اینکه امری عادی و روزمره است و باید آن را واقعا قبول کنیم انتظار نداشته باشیم برای یک امر عادی همه عالم و آدم جمع شده و خدمت ما برسند تسلیت وتعزیت عرض نمایند و این را هم برای آنها به یک تکلیف تبدیل کنیم دوستی تعریف می‌کرد که عمویش فوت کرده بود و تعدادی از فامیل هایشان که ساکن سردشت بودند خبردار شده و تصمیم گرفته بودند که تشریف بیاورند و راه هم به علت برف و کولاک چند روزی بود که بسته شده بود و برای همین پدرم سه چهار بار با آنها تماس گرفته و خواهش و تمنا کرده بود که تشریف نیاورند ولی با این حال هم دو سه ماشین تویوتا ۳ اف را زنجیر چرخ کرده و با کلی مشقت آمده بودند این در حالیست اگر واقعا مرگ امری عادی تلقی شود آیا حضور در مجلس ترحیم با آن همه مشقت لزومی پیدا میکند؟ در پایان به علت تطویل کلام ضمن اینکه بحث در مورد مشکلات صاحب مرده و بازماندگان را به فرصت دیگری موکول میکنم از همه دوستان درخواست میکنم بحث را به چالش بکشند والسلام علیکم