پیامبر شجاعت و جوانمردی

دلیر عباسی و لقمان حسن‌پور
خداوند در درون انسان قوّه‌ای به نام قوه غضبیّه را به منظور دفع خطر و رفع ضرر در انسان به ودیعه نهاده است و در کنار آن راه صحیح استفاده از آن را نیز از طریق وحی و سیره‌ی نبوی به ما آموخته است تا با استفاده‌ی درست و منطقی و متعادل از آن بتوانیم در حفظ دین و جان و نسل و عرض و مال‌مان بکوشیم. از آن‌جا که اسلام دین اعتدال و میانه‌روی است و افراط و تفریط را نمی‌پسندد، در خصوص قوّه‌ی غضبیه نیز به ما آموخته که به رعایت اعتدال ملتزم باشیم؛ به گونه‌ای که نه چنان بی‌غیرت باشیم که هیچ‌گاه خشم‌مان تحریک نشود و نه چنان متهوّر که با هر عملی ولو ناچیز کنترل خود را از دست دهیم؛ بلکه باید به تبعیت از پیامبر‌-صلی‌الله‌علیه‌وسلم-، حد وسط این دو حالت؛ یعنی شجاعت را ملکه‌ی خود ساخت.
هدف پیامبر‌-صلی‌الله‌علیه‌وسلم- از شجاعت نیز یاری حق، دفاع از توحید خالص، آزاد کردن مردم از زنجیرهای بت‌پرستی، ریسمان بندگی، دام فساد و... بود، نه قصد تکبّر و برتری‌طلبی و انتقام‌جویی، به همین علّت می‌فرمود: «هر کس به خاطر مال، جان، دین و خانواده‌اش کشته شود قطعاً شهید است.»(فتح المبدی2/240) در تاریخ نمونه¬های فراوانی از شجاعت رسول خدا‌-صلی‌الله‌علیه‌وسلم- ذکر شده است که در این جا به بعضی از آنها اشاره می¬کنیم.
1. پیامبر‌-صلی‌الله‌علیه‌وسلم- در تبلیغ دین خود شجاعت خاصی داشت. ایشان تمام مشکلات و سختی¬هایی که مشرکان بر سر راه تبلیغ دین اسلام قرار می¬دادند، با شجاعت و روحیه¬ای خستگی‌ناپذیر و با توکل بر خدا، با جان و دل می¬خرید و در این راه تردیدی به خود راه نداد. صبر و تحمل در برابر شکنجه¬ها، محاصره‌ی اقتصادی، ناسزاگویی¬های مشرکان، تطمیع و ... و حرکت در مسیر حق، نمونه‌ی بارز شجاعت آن حضرت است.
2. از دیگر شواهدی که نشان¬گر شجاعت و قاطعیت رسول¬خدا‌-صلی‌الله‌علیه‌وسلم- است، بدعت¬شكنی و طرد نژادگرایی و تفاخرات قبیلگی بود که در دوران جاهلیت یک اصل محسوب می¬شد. پیامبر‌-صلی‌الله‌علیه‌وسلم- برای درهم كوبیدن سنت نادرست حرمت ازدواج دختران اشراف با طبقه تهی‌دست، دختر عمه‌ی خود «زینب» را كه نوه عبدالمطلب بود، به ازدواج غلام سابق خود زید بن حارثه درآورد تا مردم بدانند كه این مرزهای موهوم باید برچیده شود و اگر پیامبر‌-صلی‌الله‌علیه‌وسلم- می¬گوید ملاك برتری تقوا و پرهیزكاری است و دختر مسلمان، هم شأن مرد مسلمان است، خود نخستین مجری آن است.
3. یکی دیگر از اقدامات شجاعانه پیامبر‌-صلی‌الله‌علیه‌وسلم-، ازدواج با همسر مطلقه پسر خوانده خود «زینب» بود. این عمل موجی از اعتراض و انتقاد را از جانب منتقدان و کوته‌فکران پدید آورد. خدا برای سرکوبی این افکار، آیه زیر را نازل فرمود: «ما کانَ محمّدٌ أبَا أحَدٍ مِن رِجالِکُم وَ لکِن رسولَ اللهِ و خاتمَ النبیّین...»( احزاب:40) یعنی محمد پدر یکی از شما نیست، او رسول¬خدا و خاتم پیامبران است.